تنها باش [یادداشتِ شخصی]

 

با م و جست‌وجوی تنهایی‌اش

 

نخواستنِ اجتماع، نخواستنِ اخلاق و ملت، نخواستنِ هرچه مربوط به انسانِ‌اجتماعی است، وازدگی و واخوردگی است ،و سرشار است از اندوهی که از کندۀ پوسیده برمی‌شود و بوی منی می‌دهد. زخم از بیهودگی خوردن. زخم از بی‌کاری و بی‌عاری. زخم‌هایی بر تنِ تنها. و من که تنهایم.

-

بیزارم. از بیهودگی و بی‌کاری و از بی‌عاری .و عاری‌ام از علایق و بندهای ملت. بیزارم از توهماتِ ملت ؛و با این همه، در آزارم و آزرده. من که تنهایم.

-

نمی‌خواهم و دوست می‌دارم این نمی‌خواهم را. آن‌چه می‌خواهم و می‌جویم خود است. واخورده‌ام غلتیده در خود، و از خود و با خود حرف می‌زنم. کار می‌کنم اما کارم برای تو نیست .و این که می‌پویم به‌سوی تو نیست .و این که می‌پویم به‌وضوح پایا ست. من که در تنهایی می‌پویم. من که تنهایم.

-

اما من تو را دوست می‌دارم. تو که خود زخمی .و من از تو زخمی‌ام .و از این زخم خون که می‌رود، خون می‌خورم .که قوت و قوّت من از خون است. پس باش. هم‌چنان بر تنِ من. ساکت و بیزار باش؛ اما باش در من. من که تنهایم.

-

تنهایی‌ام پُر نمی‌شود که التماست کنم برای آمدن و ماندن. تنهایی‌ام خالی نیست .و من آن‌گاه که از خود پُرم، تنهایم. اما در پی‌ تو ام. توی رؤیا. توی تنها. که نمی‌توانی پر کنی. که نمی‌توانی پر شوی. تنها می‌توانی پراکنده شوی. درپیِ تنهاییِ تو ام تا دو تنها یکدیگر را پر نکنیم و پر نشویم از هم. تنها، باشیم در کنارِ هم ،و لذتِ ما از پر شدن نباشد؛ از پُر بودن باشد و از بودن باشد در کنارِ هم و در هم و بر هم. باشیم و پراکنده کنیم و پر واز کنیم. ما دو. ما دو که تنهاییم.

 

13 مرداد 1394

آن پشت [داستان کوتاه]

آن‌پشت [داستان‌کوتاه]

مشت‌ها بر زمین، نشسته‌اند به هم خیز برداشته، صورت در صورت و چشم در چشم. هُرمِ نفس‌ها بر نفس‌ها، بر پیشانی، بر مو، بر استخوانِ گونه، بر لب. چرا منُ نمی‌بری خونه‌ت؟ «خونه که همین‌جا ست؛ اما اگه می‌خوای اون‌جا رُ ببینی، پاشو بریم.» دو مرد از کوهِ سیاه پایین می‌آیند و آتشِ خردی که در دلِ کوه روشن رها کرده بودند، سرخ شعله می‌کشد. «البته دیدن هم نداره.» نمی‌خواد خواموشش کنیم؟ «بذار بسوزه. شاید یکی بعد از ما اومد کبریت نداشت.» از «معمار» و دیگری که پایین می‌آیند از کوهِ تاریک، تنها سایه‌ای مبهم پیدا ست از دور.

-

در خانۀ وسیع که ستونی بزرگ و سقفی بلند دارد، روی میزِ دراز، کاغذهای بسیار سیاه از اعداد و محاسبات پخش‌اند و چند چراغِ‌مطالعه روشن است روی کاغذها ،و معمار ایستاده با گچ پای تخته سیاهِ بزرگ و حساب می‌کند. از گردِ گچ سرفه می‌کند. چشمش آب می‌آید. داری گریه می‌کنی؟ دستمالی برمی‌کشد از جعبۀ روی میز. اشکش را پاک می‌کند. «چیه مگه؟» پا می‌شود از پشتِ میزِ کافه بزند بیرون. می‌شه بشینی حرف بزنیم؟ معمار نگاه می‌کند. دیگری نشسته پشتِ میز. اتفاقی در چشمِ دیگری است که می‌افتد. می‌نشیند. «سلام.» دست می‌دهند به هم و دست‌ می‌گیرند از هم.

-

«اون روز که دیدمت اتفاقی نبود؛ امروزم حتماً اتفاقی نیست. فقط انگار قراره ما همدیگه رُ مدام همه‌جا ببینیم. راستی! تو چرا شماره‌مُ نگرفتی یا شماره‌تُ ندادی بهم؟ مگه نمی‌خواستی بازم ببینیم؟» نه. معمار لبخند می‌زند. دیگری لبخند می‌زند. بغل می‌کنند و فشار می‌دهند همدیگر‌ را. چطوری پیدام کردی این‌جا؟ «من دنبالت نگشتم. گفتم که. انگار قراره هی همدیگه رُ ببینیم... خودبه‌خود پیدا می‌شیم.» عرق می‌کنند از هم. الآن باید برم. از آغوش درمی‌آیند. «باشه!» لبخند می‌زنند. سر تکان می‌دهند. معمار می‌رود. دیگری می‌رود.

-

زنی زیبا می‌گذرد در سکوتِ معمار و دیگری. نگاه می‌کنند به هم. پا می‌شوند و می‌روند دنبالِ زیبا.

-

معمار تخته‌سیاه را پاک می‌کند. کاغذها را دسته می‌کند. چراغ‌های مطالعه را خاموش می‌کند. پتک را برمی‌دارد. ضربه‌ای می‌کوبد به ستونِ بزرگِ وسطِ خانه.

-

تو... هیچ‌وقت با... معمار خیره است به دیگری. منظورم اینه که... معمار لب به چای می‌زند. «از خودت خجالت نکش.» دیگری نگاهش می‌کند. سکوت. بی‌حالت. تا حالا با زن خوابیدی؟ «این همه مِنّ‌ومِنّ برای این؟ آره. چطور مگه؟» دیگری از صراحت تکان می‌خورد. «خشکت زده چرا؟ مگه تو نخوابیدی؟» دیگری پلک‌پلک می‌زند. پوستش می‌لرزد. «خب حالا! بچۀ بی‌جنبه! یه قندی چیزی بذار دهنت غش نکنی!» دیگری معمارا در سیاهیِ بی‌نهایت نگاه می‌کند که برهنه لباس می‌پوشد: خال‌های سیاه روی کمرِ استخوانیِ سفیدش .و در آسمانِ بالای سر، ستارگان و کهکشان. «کمر ندیدی تا حالا؟»

-

این همه کاغذ! اوه! تخته رُ که نابود کردی! برای چیه اینا؟» معمار روی مبل می‌نشیند. «حسابای ریاضی.» می‌دونم ریاضیه؛ برای چیه؟ معمار به ستون اشاره می‌کند. دیگری می‌آید می‌نشیند روبه‌روی معمار. مگه خودت نساختی این‌جا رُ؟ معمار سر تکان می‌دهد. خب پس چرا می‌خوای خرابش کنی؟ «همیشه سؤالای درستُ پرسیدی!» خیره در هم.

-

این‌جوری که ماییم، دوستیم؟ «مگه غیر از اینه؟» چه می‌دونم. یه‌طورِ دیگه‌ست. اونا زنگ می‌زنن، حال‌واحوال می‌کنن... و حداقل اسمِ همدیگه رُ می‌دونن. معمار پیراهنش را می‌پوشد. دکمه می‌بندد که نزدیکِ دیگری می‌آید. «خب اگه دوست داری...» نه! راستش فقط سؤاله. «دستتُ بده من.» دستِ دیگری را می‌بوید. چیه؟ دیگری ایستاده. معمار می‌بوید فقط. تو چرا این‌طوری هستی؟ دیگری معمارا در این حالتِ غریبِ بوینده می‌نگرد. من دوست‌پسرتم؟ معمار می‌بوید.

-

«می‌دونی؟ ما سؤال نیستیم. ینی هرچی سعی کنی منُ حل کنی، هیچ‌به‌هیچ. جواب نداریم. نگاه کن:» پسری کنارِ دختری نشسته روی نیمکتِ تاریکِ پارک. هر دو زیبا. «به‌نظرت دارن چی‌کار می‌کنن؟» عاشقی می‌کنن دیگه. جوونن. می‌روند می‌نشینند روی نیمکتِ روشن. «اگه عاشق باشن دوتاشون که خوبه. وگرنه همه ملت زور می‌زنن همدیگه رُ حل کنن. انگار امتحانِ ریاضیه!»

-

معمار قاشق را در استکان می‌گرداند. به استکان اشاره می‌کند. «اگه من تو رُ حل کنم، دیگه خودت نیستی. می‌شی جزئی از من.» این که خوبه! «من این‌طوری دوست ندارم. آدم خودش باشه بهتره... راستی. من امروز یه‌جایی کار دارم، می‌ری ضربه رُ بزنی؟» دیگری درِ خانۀ وسیعِ معمارا باز کرده، پتک را برداشته، به ستونِ بلند نگاه می‌کند که سقفِ عظیم را نگاه داشته. ضربۀ دیگری بر ستون.

-

دیگری دست و پا بسته به صندلی، دهان‌بند بر دهان و چشم‌بند بر چشم‌ها. معمار لخت ایستاده روبرویش. «چه حسی داری؟» چشم‌بند و دهان‌بند و دست‌ و پای بسته.

-

«یه صندلی بیار بشین.» دیگری به تنِ لختِ معمار نگاه می‌کند که دارد می‌رود به سوی تودۀ لباس‌ها. کنارِ ستون که کمی ضربه دیده، آتشی روشن هست. دیگری می‌نشیند روی زمین. معمار از زیرِ لباس‌ها دست‌بندی پلیسی در‌می‌آورد می‌آید. لخت. می‌ایستد. «اینُ می‌خوای؟» دیگری نشسته دست‌بند را می‌گیرد می‌بندد به دست‌های خود. «چرا؟» چون دوسِت دارم. «داشته باش؛ ولی نه این‌طوری.» دست‌بند را باز می‌کند می‌اندازد در آتش. پس چطوری؟ معمار ایستاده نگاهش می‌کند. دیگری نگاهش می‌کند. استخوان‌ها و پوست. خال‌ها و لکه‌ها. «دنبالِ چی می‌گردی؟» نمی‌فهممت. «تو می‌خوای منُ بفهمی یا خودتُ؟» در باز می‌شود. دیگری می‌آید تو. پتک را برمی‌دارد. ستون را می‌زند.

-

معمار دستِ دیگری را می‌بوید. «من هیچ‌وقت نمی‌پرسم اسمت چیه. تو هم نپرس از من.» تو چه حسی داری به من؟ «خودت بگو.» حس می‌کنم تو سنگی اصلاً. «سنگی که بو می‌کشه!» برقِ شیطان در چشمِ معمار می‌بیند دیگری.

-

کنارِ ستون ایستاده‌اند. معمار لخت ،و پتک دستِ دیگری است. «می‌دونی که هر ضربه ممکنه آخرین ضربه باشه خراب شه سرت؟» برای من آره. ولی تو می‌دونی کدوم ضربه آخریشه. «دونستنِ ضربۀ آخر مهم نیست.» پس چی مهمه؟ «بزن!»

-

تو از من چی می‌خوای؟ «آدمای عادی، از تو چیزی می‌خوان که ندارن خودشون.» ولی تو که «عادی نیستم.» لبخند می‌زند و اخم می‌کند. خب پس تو چی‌ می‌خوای؟ «هیچی نمی‌خوام ازت. تو چی؟» نمی‌دونم... اگه هیچی، پس چرا هی می‌بینمت باهام حرف می‌زنی میاریم خونه‌ت لخت می‌شی جلوم؟ «خودت بگو!» معمار قند را می‌گذارد به دهان و استکانِ چای را به لب می‌برد.

-

«همون زنی بود دنبالش می‌رفتیم اون روز، تو اون اتاقه.» دیگری به درِ بسته نگاه می‌کند پُر سؤال. «دیشب تا حالا این‌جا ست.» دیگری پلک‌پلک می‌زند. نگاه می‌کند به معمار. لخت ایستاده است تکیه بر ستون. «به چی فکر می‌کنی؟ این که راست می‌گم یا نه؟» معمار می‌رود در را باز کند. نه! داد زده. معمار ایستاده نگاهش می‌کند. دیگری پا می‌شود. نمی‌خوام جز تو کسِ دیگه‌ای ببینم این‌جا. «پس خودت چی هستی؟»

-

صدای معمار را می‌شنود. «حالا چه حسی داری؟» حسِ دهان‌بند و چشم‌بند و دست و پای بسته. «حالا وقتشه بکشمت. تو بیش از حد به من وابسته شدی. تو هم یه آدمِ عادی هستی عینِ همۀ آدمای عادیِ دیگه.» دست‌وپای دیگری را باز می‌کند. چشمش را. پتک را می‌دهد دستش و می‌رود از خانه بیرون. دیگری بسته‌دهان، به پتک نگاه می‌کند و به ستونِ ضعیف‌شده از ضربات ،و به سقف. می‌کوبد. ضربۀ آخر نبود! در باز می‌شود و معمار می‌آید تو. دیگری را بغل می‌کند فشارش می‌دهد. ناراحت نشدم که بخوای دل‌جویی کنی. «این دلجویی نیست.» فشار می‌دهد و می‌بوید.

-

دیگری ضربه را به ستونِ ضعیف‌تر می‌زند. می‌ایستد. اتفاق نمی‌افتد. پتک را می‌گذارد زمین. درِ بسته را نگاه می‌کند. می‌رود سویش. باز می‌کند. پشتِ در، دیوار است. دروغ گفتی؟ «چیه مگه؟» دیگری به سایه‌روشنِ سرخِ آتش بر تنِ معمار خیره است. «دنبالِ چی می‌گردی؟» خودم. «پاشو لخت شو.» معمار می‌رود. دیگری پا می‌شود لباس‌ها را می‌کند. معمار لباس‌پوشیده می‌آید. «خجالت می‌کشی؟... همین‌جور وایسا؛ تا بهت نگفتم نشین.» معمار می‌نشیند کنارِ پتک و به تنِ دیگری خیره می‌نگرد.

-

لباس‌های دیگری و لباس‌های معمار در آتش دود می‌کنند و شعله‌خاکسترشان یکی است. دو مردِ لخت کنارِ آتش نشسته‌اند.

-

دیگری لخت، پتک را برداشته، ایستاده است. می‌داند که ضربۀ آخر است. نیرویش را پشتِ بازوهایش حس می‌کند. پتک را بالا می‌برد. می‌کوبد. ستون می‌شکند. سقف می‌ریزد. معمار نگاه می‌کند به خانه خراب می‌شود از دور. پس نزدیکِ آوار می‌آید. تکه‌های آجر و سیمان را کنار می‌زند. تنِ لختِ دیگری خاک‌آلود. بی‌نبض. بی‌نفس. معمار راست می‌ایستد. «بیا اون پشت.» معمار از دیوارِ باغِ اناریِ روبه‌رو بالا می‌رود و می‌پرد آن‌سو. دیگری چشم باز می‌کند. سرفه می‌کند. نفس می‌کشد. به دیوار و شاخه‌ها و انارها نگاه می‌کند. لباس‌های معمار پرت می‌شوند این سوی دیوار. دیگری لخت خاک‌آلود بلند می‌شود. از دیوار می‌رود بالا. می‌پرد آن‌سو.

شاخه‌ها و انار به‌احترامِ سکوت می‌جنبند.

 

11 مرداد 1394

 

همم [یادداشت شخصی]

سیگار خاموش را

تا ابد می‌کشم

 

یعنی قصدی به کشیدنِ جهان ندارم-بر دوش. یعنی قصدی به کشتنِ جهان هم ندارم دیگر. یعنی تو، جهان را به هم ریختی وقتی که رفتی و ایستادی تا از میانِ درخت و دیوار به جهان‌به‌ریختگیِ من نگاه کنی. یعنی رفتی که نرفتی. دیگری شدی تا همیشه. بمانی. نروی.

سفید بودی. با آن که سیاه بود. شاید نور بود. نورِ از زمین. شاید نور بود. نورِ از تو. شاید نور بودی. نوری از زمین که مرا آن‌گونه روشن کردی. روشن شدی. نه برای من. نه با من. در من. نوری در من شده‌ای.

همیشه به فکرِ پنجره‌ها بوده‌ام. پنجره‌هایی که دستِ همه است. دست‌هایی که به روی دستِ دیگری-دیگران گشوده می‌شوند. پنجره‌هایی که شکسته می‌شوند. خرد می‌شوند. اما نابود نمی‌شوند. هیچ‌چیز در این جهان نابود نمی‌شود. هر پنجره که باز شد، دیگر بسته نمی‌شود. دستم هنوز باز است. دست و دل باز همیشه دست و دل باز است. اما من دل باز نیستم. بازیِ دل؟ دل مگر بازی دارد جز مرگ؟ و مرگِ دل همیشه هست. برای من که روزی همین‌جا نوشتم می‌ترسم از این دو دلی که درونم است؛ یکی از سنگ، دیگری از تنگ...

رازِ جهان چیست؟ نمی‌دانم. شاید چون جهان رازی ندارد در خود. یا شاید چون از جنسِ جهانم و آن که دهانش بوی سیر می‌دهد، بوی سیرِ دهانِ دیگری را تشخیص نمی‌دهد. شاید همین رازِ جهان است. چه می‌گویم؟ نمی‌دانم...

راهِ درست. نمی‌دانم. به خود می‌گویم درست‌غلطی وجود ندارد. هر چه هست، فقط هست. صفات را ذهن می‌دهد تا زنده بماند. می‌گویم باید ذهن و زبان را کشت. اما می‌دانم که ممکن نیست.

خدا. خدای من. کیستی تو کجایی چیستی؟ منم. نه. من دیگری را راه می‌دهم به این‌جای تنهایی‌ام. شاید من هم از تنهایی مثلِ همه دیگریان می‌ترسم. شاید این همه خودزنی و خودشکنی و خودفراموشی‌هایم از انکارِ این ترس باشد. همان‌طور که کسی که بیشتر از همه از مرگ می‌ترسد، بیش از همه انکارش می‌کند. نمی‌دانم.

به من گفتی. باش. فقط باش. نه بیرون. نه درون. اما راهم دادی تا عمق. و نوری که روشن شد آن شب، عمقِ من را نشانه گرفت. دیدی؟ ندیدی؟ تهِ اعماقِ اقیانوس‌ها که ماهی‌ها... ماهی‌ها در من. ماهی‌ها در دهانم زنده‌اند. دهان اگر باز کنم (می‌ترسم) ماهی‌ها بیرون بیفتند و بمیرند. می‌ترسم از مرگِ شاه‌ماهیِ درونم. می‌ترسم از مرگِ خودم. به بوی تو.

به سوی تو...

 

قرار بی قرار [یادداشتِ شخصی]

نشستم. یکه. دیوار کثیف بود. کثافتش رفت لای موهام. تکاندمش. فلاسکِ آبی را درآوردم گذاشتم کنارِ دستم. پاکتِ تا ته‌کشیدۀ بهمن هم. فندک هم. قهوۀ رقیق را ریختم توی سرِ فلاسک. سر/ کشیدم. کتاب را باز کردم. بستم. باز کردم. بستم. باز کردم. بستم. بستم. گذاشتم توی کیفم. دوباره قهوه ریختم. نخِ آخر هم. ته کشید قهوه و نخ. پا شدم. صدای قدم‌ها روی سنگ. جنبشِ سنگ. خش‌خشِ سنگ روی سنگ. جنبشِ سنگینِ من. نگاهش بود و خودش نبود. تنها بودم و تنها رفته‌بود. بیرون زدم. غلیظ. جریانِ غلیظِ من در سرازیری. رفتم و رفتم و رفتم تا ریختم به دستشوییِ عمومی. فرو شدم. در شدم. در که شدم، دری بودم که باز جوش خورده بود. صدای زیباییِ جاودانِ درختان را می‌شنیدم.

 

 

8 خرداد 1394

 

پ.ن: زیباییِ جاودانِ درختان، آهنگی از آلبومِ صداهای درد کارِ گروهِ شیلیاییِ یوآرال است. 

 

درتویی [یادداشتِ شخصی]

با ز.ر که نمی‌خواند هیچ‌ مرا

یعنی نمی‌فهمی چه بد و بدتری که منم؟

چه می‌شود؟ چه دارد می‌شود؟ چه می‌تواند بشود جز ته‌کشیدنِ آبِ درونِ بطری زیرِ آفتاب؟ جز ابرنشدنِ این قطراتِ رفته. جز نباریدن و جاری‌نشدن. جز نیستن.

بودنم آزارِ توست. نمی‌توانم یک‌عمر با آزارِ تو بمانم که دوستت دارم که می‌خواهمت که تویی تنها خواستِ من وقتی همه نخواستنم. که تویی استثنای تنِ من. که تویی تن و وطن من. که تویی من. که تنها تویی. تو.

چه می‌خواهی؟ خوش‌بختی. اما تو بی‌من تنها خوش‌بختی. تو بی‌من. تو تنها.

من؟ سطلِ آشغالم. آشغالم. نریز. عمرت را نریز به پای منِ بی‌سروپا. می‌خواهم که نخواهم بدشدنت. بخواه که نخواهی بد را. می‌شناسم خودم را و تو را. که خورشیدمی. که انکارتم. که آزارتم.

تو بی‌من. تو. مرا بردار. دارم بزن. دارم بی‌تو... دارم بی‌تو من... دارم بی‌تو من من می‌شوم. بتی که خود ساخته‌ام نه تویی. خودمم. تو بت‌خانه‌ای. هم کعبه و هم خانه و بت‌خانه تویی تو.

بدتر منم. تاوان تویی. تاوانِ من‌بودنم. نبودنِ تو. فدا می‌کنم. سر می‌برم. این سرِ بریده‌ام بیا. برو. بگذار در این تش...

اگر بمانم و بمانی. اگر بمانم و بد بمانم. اگر بد بمانم و بد ببینی. اگر نشدم. نمی‌بخشم. خودم را. تو را. نمی‌بخشم که پی خوش‌بختی در بدتری گشتن. نمی‌بخشم که بی‌کلید. نمی‌بخشم که بی‌چراغ.

باشم. قرصم کن. قرصم کن که می‌کُشیم. قرصم کن که خفه‌ام می‌کنی. که بدتر را می‌کشی با دست‌های خودت. که بدتر را با خودت می‌کشی. قولم بده قرصم کن. نمی‌خواهم در آغوشت بگیرم. که می‌خواهم در آغوشت بمیرم.

من باتو. نه. من در تو. درتوییِ من هوا است. نفس می‌کشم.

 

8 خرداد 1394

 

ما به تو مشغول و تو با عَمرو و زید [یادداشتِ شخصی]

 

چرا این‌قدر توانِ فراموش‌کاریِ من زیاد است؟ چرا می‌توانم بی‌اعتنا بگذرم؟ چرا می‌توانم نباشم؟ نبودن. نیستن. آیا همه‌کس هم این‌طور است؟ گمان نمی‌کنم. همه‌کس به‌دنبالِ بودن است. این‌جا باشم. آن‌جا باشم. کنارِ او باشم. کنارِ او نباشم. به‌جای او باشم. حسرتِ جای خالی. ترس از بی‌کسی. همیشه با کسی. ترس از تنهایی. ترس از مرگ. اما من می‌توانم در همه‌چیز باشم و اما در بندِ همه‌چیز نباشم.

 

آن‌­دیگری        ولی من آخرین باری که ازدواج کردم نکردم.

دیگری           ینی تا حالا ازدواج نکردی؟

آن­‌دیگری        نه. تو چی؟

دیگری           ها؟

آن­‌دیگری        آره...

دیگری           آره...

سکوت.

(از قیف‌ها، شلنگ، آدم‌ها؛ نمایشنامه)

 

و گفت:

همه آفریدۀ او چون کشتی است و ملاح منم

و بردنِ آن کشتی مرا مشغول نکند از آن‌چه من در آنم.

(تذکرۀ اولیا، عطار، ذکرِ شیخ ابوالحسن خَرَقانی)

 

می‌توانم لباسِ پوشیده‌ام را نپوشم؟ شاید؛ اما می‌توانم نادیده بگیرم. همه‌چیزی را. می‌توانم لباس‌پوشیده باشم و خودم را لخت ببینم. می‌توانم بله نادیده بگیرم. اما آیا همه‌چیزی توانِ نادیده‌گرفته‌شدن دارد؟ نه. می‌دانم که هیچ‌چیزی این توان را ندارد. حتی خودم. اسفانه.

 

1 خرداد 1394

 

چیزهایی هست که نمی دانی [سینما-شخصی]

کارگردان: فردین صاحب‌الزمانی

بازیگران: علی مصفا، لیلا حاتمی، مهتاب کرامتی

محصولِ سالِ 1388

 

علی. یک آدمِ عجیب. منتظر است؟ چنین انتظاری در علی می‌بینم؟ نه. منتظرِ هیچ نیست. یادته دو ماه تو دانشگاه با هیچ‌کس حرف نزدی؟ سکوت کردی که چی؟ چی بود؟ تمرین بود. تمرینِ چی؟ تمرینِ هیچی. فقط تمرین. در غار زندگی می‌کند. زنگِ زلزله‌سنج را وصل می‌کند به چراغ. سیگار نمی‌کشد. قهوه می‌خورد. رانندۀ آژانس است. تنها است. تنهایی را خواسته. من هروقت خواستم یه کاری بکنم، یه‌هو اصلاً هیچ‌کاری نکرده‌م! آدم‌هست خوب. آدم‌هست بد. تو اصلاً آدم نیستی. راننده است. می‌رساند. منتظر نیست. منتظرِ هیچ نیست. مثلِ بقیه نیست. تنها است. گیاهی تنها است در گذرگاهِ باد. علی هم‌بَرِ باد است. انتخاب می‌کند؟ چرا عاشق می‌شود؟ آیا می‌خواسته؟ نوبتِ من شد. همۀ بچه‌ها اصرار داشتن از من بپرسن کیُ دوست داری. اما من هیچی نمی‌گفتم. تا این که سیما گفت خب نگو. حداقل بگو یه چیزایی هست که تو نمی‌دونی. اینُ هم نگفتم. خانه‌اش. اندوه و آرامش. آرامشِ اندوه. اندوهِ آرامش. نه. آرامش نه. سکوت. سکوتِ مطلق. اگه روت بشه این‌جا می‌نویسی به من مربوط نیست؛ لطفاً با من کاری نداشته باشید. تمامِ تلاشش... تلاش؟ اصلاً علی تلاشی می‌کند؟ دست‌وپا می‌زند؟ نه. علی هست. فقط. نه خوب. نه بد. نه آدم.

علی دنبالِ تغییر است؟ این را نمی‌بینم. هیچ تلاشی ندارد. پیش می‌آید. فقط پیش می‌رود. در موقعیت قرار می‌گیرد. ساکن است. نه. حرکتش بسیار اندک است. حرکتِ کوه. سال‌ها طول می‌کشد جنبشش حس نمی‌شود. انتخاب می‌کند؟ انتخاب می‌کند که برود دنبالِ لیلا؟ انتخاب می‌کند که زنگ می‌زند به لیلا چندبار اومدم درِ خونه چراغا خاموش بود... دارم میام دنبالت. انتخاب می‌کند گفتنِ این را؟ فرقِ تو با بقیه اینه که بقیه یه دیوار می‌کشن دورِ خودشون و دوست و خانواده‌شون، تو دیوارُ کشیدی دورِ خودت. راست می‌گوید. اما علی حرفی نمی‌زند. نه می‌گوید بله نه می‌گوید نه. فقط نگاه می‌کند. برم؟ ساعتتُ عوض کردی؟

کارواش با بُرُس‌ها سرخِ ترسناک. شیشه را می‌کشد پایین به‌اندازۀ یک بندِ انگشت. آب می‌ریزد روی صورتش. نفس می‌کشد. شیشه را می‌دهد بالا. می‌ترسد؟ از چه می‌ترسد؟ چرا این‌قدر ساکت است؟ چرا هروقت می‌خواهد کاری بکند هیچ‌کاری نمی‌کند؟ باید خودش را تغییر بدهد؟ منتظرِ معجزه است؟ اصلاً کی گفته من منتظرِ معجزه‌ام؟ نمی‌گردد دنبالِ چیزی. هست. فقط. می‌خواهد؟ در نخواستن مانده است. انتخابش نخواستن. چرا ناگاه می‌خواهد؟ چرا وقتی صدای ضبط‌شدۀ لیلا را یه چیزایی هست که نمی‌دونی می‌شنود به‌ فرودگاه‌ می‌رود؟ ما فقط یه پروازِ هفتصد و بیست و دو داشتیم که یک ساعته نشسته. رفت؟ آمد؟ ببخشید من یادم رفت بپرسم مسیرتون کجاست. مسیرمون کجاست؟ دو تا مسیر می‌‌ریم.

زنگِ زلزله‌سنج. گربه پیدا شده. زنگِ زلزله‌سنج. علی خودش زنگ را به صدا در می‌آورد. یعنی چه؟ یعنی علی تغییر کرده/می‌کند؟ یعنی علی به راهی می‌رود که تا کنون نرفته؟ علی می‌گوید؟ به حرف می‌آید؟ از غار بیرون می‌زند؟ علی سلامتِ عادی را می‌پذیرد؟ علی که تلاشی نکرده. تلاشی هم اگر کرده به آگاهی رسیده. آگاهیِ تلخ. تلخیِ آگاهی. چی می‌شه یه بارم با شکر بخوری و شیر؟ می‌میری؟ نه.

کارواش.

 

1 خرداد 1394

 

چرا [یادداشتِ شخصی]

چرا؟ می‌گویم نمی‌دانم. اما می‌دانم نمی‌داند می‌دانم. می‌دانم که باورش نمی‌شود اگر بگویم می‌دانم. بسته‌ام خودم را. می‌افتم روی رخت‌خواب و بازو و پاهایم را می‌بندم با طناب آن‌قدر که جایش سیاه می‌کند.

چرا؟ نپرس. به‌گمانم می‌دانی. به‌گمانم رفتارم، دستم، پاهایم، چشمم حرف می‌زنند. به‌گمانم می‌خوانی حرفِ چشم و دست و پا. به‌گمانم می‌دانی و می‌دانی که به کجا باید نگاه کنی تا بدانی. چرا؟ نپرس. سکوت دارد داد می‌زند. سکوت دارد خفه‌ام می‌کند. سکوتِ من خفه‌ات می‌کند؟ چون نمی‌توانی‌ بشنوی‌اش. نمی‌شنوی. حرف را نمی‌شنوی. وقتی به سکوت گوش می‌کنی، فقط به سکوت گوش می‌کنی، نمی‌شنوی چه دارم نمی‌گویم. نمی‌شنوی.

چرا؟ تب‌خال زده گوشۀ لبم. دارد درشت و چرکی می‌شود. دارد زخم می‌شود. دارد پر می‌شود از خون. زخمش می‌کنم تا خون بیاید. سر باز کند. سر باز کند زخمی که سه روز آن‌قدر فشرده شد که بازشدنش سال‌ها طول می‌کشد. سه روز که نه‌هزار و ششصد و بیست‌وچهار ساعت را چلاند و چکاند توی دهانم؛ قطره‌ای که در دهانم نمی‌گنجید. زخم دارد سر باز می‌کند و درد می‌کشم از زخمی که دارد باز می‌شود، بزرگ می‌شود و تمامِ تنم را می‌گیرد. دیگر من زخمی‌ام. زخمی بزرگ بر تنِ جهان. مرهم چیست؟ ناخنِ سه‌تارم شکسته و سازم در پوستِ خود گنجیده کنجِ اتاق کز. هاردترین راک را مرهمِ زخمِ گوشم کرده‌ام. ریتم افتاده. مصنوعی است. خون بند نمی‌آید...

 

1 خرداد 1394

 

سرخالی [یادداشتِ شخصی]

مثل دود سیگار دور کمرم بود... دو دستِ نداشته‌اش... «می‌خوای چی‌کار کنی؟» فقط نگات کنم... نگاه می‌کرد و من جانم را تکه‌تکه وجودم را در او می‌ریختم... آسمان تیره‌فام دوتکه که او شبیه تکۀ تیره‌فامش بود... باغ و کلاغ‌هایی که بی‌دلیل سیاه نبود... و فوبیای من... و او که بی‌حس بود مطلق... و قلبش تندتر نمی‌زد بعد از آن کشش و زیباترشدنِ من در لحظه... و وقتی امروز روزِ قدم‌زدن نبود و من عجولم و جلوی من سیگار نکش... و وقتی چشمم افتاد به نقطه‌ای نقره‌ای در چشمانش... مثل دود سیگار دور کمرم بود دو دست نداشته‌اش... «می‌خوای چی‌کار کنی؟» فقط نگات کنم... و من خودش را در او می‌ریختم توسط خودش که من بودم... من هر لحظه خالی‌تر او هر لحظه سرریزتر... «می‌شه یه خونه گرم توی مسکو سرد داشته باشیم؟» نمیخوام... «تو که مشکی دوست داشتی.» آره اما نه واسه تو. «می‌تونی دو نفرُ دوس داشته باشی؟» آره حتی هفت یا هشت نفرُ... من ترسیده بودم. هرچه داشتم می‌ریختم در او و او بی‌حس مطلق به من .و من هرلحظه خالی‌تر و او هر لحظه سرشارتر... حس دل‌بستن به مجسمۀ مومی که با آتشِ من خودش را آب می‌کرد... و دستم چکنه می‌شد... چرا از گربه می‌ترسی؟ «خاطره از بچگی یه چیزی مثِ فوبیا...» سنگ می‌خورد تف می‌کند بیرون. باهوشم. می‌داند سنگ با آتش از بین نمی‌رود و چه می‌خواهد از بین رفتن. «به چی اعتقاد داری؟» هیچی... قول و قسم برای کسی که اعتقادی ندارد... و خواهش برای کسی که احساسی ندارد... و من دوباره ترسیدم... بالا می‌آوردم خودم را در چاهی خالی عمیق بی‌انتها... من هر لحظه خالی‌تر و او هر لحظه سیرتر... و «می‌خوای چی‌کار کنی؟» فقط نگات کنم «من برات مهمم؟ می‌مونی؟» نمی‌دونم مهم نیست... «معلم هنر رفت خونه معلم انشا یا معلم انشا رفت خونه معلم هنر؟» مهم نیست فکرت یه جای دیگه‌ست... من خالی از خودم در دستانِ دودی خودم نگاه می‌کردم به خودم و بوسیدم خودم را... و من در برابرِ من می‌گفت مهم نیستی تو... و من 6 تکۀ بزرگ شدم و 30 خرده و 365 ذره. «چند وقت می‌گذره؟» یک سال و یک ماه و شش روز... و آن برخورد لب‌هایم/مان بعد از آن کششِ عجیب که من هرچه مانده بود از خودم ریختم در او... ‌تمام شد من... «می‌مونی؟» رفتن به اندازۀ ماندن است. او رفت سرشار و من ماندم خا...

 

31 اردیبهشت 1394

 

هر که برفش بیش برفش بیشتر [یادداشتِ شخصی]

برف می‌آمد. دوازده پرندۀ سیاه روی چمن‌های نزدیک سرگردان. «یادت هست؟ عمری را که با هم بر باد...» باد نمی‌آمد. برف بود که از راه‌های ناشناخته می‌ریخت بر سرم ،و منِ یخ‌زده در منِ داغ داغم؟گرم گم شده بود. آره؟ نه. من پاسخِ من را از دهانِ من می‌داد. ساعت. ساعت چند است؟ هدیه است. می‌گذارد توی کمدش درش را قفل می‌کند و پر واز می‌کند بر سر و می‌پرد با یازده پرندۀ سیاهِ دیگر. فردا که نیامده‌ست... می‌آید. بگذار بیاید. «از چه می‌ترسی؟» از تنهایی. «چرا؟» دوست داری اون‌جا باشی؟ اون بالا. اتاقِ خالی. که خیلی تاریکه. «آره.» نمی‌ترسی؟«از تاریکی؟» آره. «نه. تو می‌ترسی؟» از تاریکی. آره. چرا؟

 

برف می‌آمد. قدم بزنیم؟ «نه.» داریم می‌زنیم. دم. پشتِ قاف. این‌جا که نشسته‌ایم پشتِ قاف است و دم می‌زنیم. می‌رود. می‌آید. نمی‌شه هی بری هی بیای. «هی نیامده‌ام. یادت هست وقتی که می‌خواستی ترک نکنم بند نبود؟ تا بند نباشد ترک نیست.» پا شو بریم. پاشیدم. بذرها را بر سنگ‌ها. گندم شد آرد شد پخت نان شد. «آدمی نان است.» بگیرید. این شراب خونِ من است. و این نان را پاره کنید که تنم است. و تا نان ‌خورید و شراب ‌نوشید از من می‌خورید و می‌نوشید تا در شما زنده باشم با آن که تنم پاره‌پاره ریخت و خونم بر خاک و خاره. «آدمی نان است. تمام می‌شود. تکه‌تکه پاره‌پاره می‌شود.» وقتی با تو ام، اشتها ندارم. «من نانم. با تو حسِ خورده‌شدن دارم.» سرنوشت. تاته‌نوشت. «در برنامه‌ای بی‌رحم گرفتاریم. در بی‌پایانی.» در زندگیِ به‌زورِ پس از زندگی. در مرگ‌های تو بر تو. در اندوه‌اندوه. که لبت پر واز می‌کند بر سر و با یازده پرندۀ سیاه، سکوت می‌کند. صدایش را رنگ کرده. می‌دانم. چون دوست دشمن است شکایت کجا...

 

«هوای گریه با من.» خب گریه کن. «نمی‌توانم.» چرا نریم؟ «ما مالِ این‌جاییم.» کجاییم؟ پشتِ قاف دم می‌زنیم. پشتِ قاف برف می‌آمد. سکوت بود. «عجولی.» چرا این‌طوری می‌کنی؟ «یک فیلم هست ببینش: چیزهایی هست که نمی‌دانی.» خب بگو. «نمی‌گویم. نباید.»

 

«اذیتم نکن. اذیتم نکن.» بلند شدم دویدم در برف. فریاد «چرا حرف زدم؟ چرا حرف...» مشت زدم به دیوارِ آجریِ پرنور. برف‌های توی موهایم را تکاندم بر سنگ‌ها. بیا. چیزی نیست. هست. اما از آن چیزهایی هست که نمی‌دانی.

 

«ایده ایده ایده ندارم.» زبانم می‌گرفت. رفتارت عاشقانه نیست. نباید باشد. عاشقم نیستی؟ نکتۀ سربسته. نپرس. «سرش را بسته مانده‌ام تا...» تا چی؟ «تا همه‌اش را بیندازم توی سطل بروم.» نشانم بده. لطفاً. لطفاً. «چون دوست دشمن است...» برف آمده بود بر سرِ دشمن نشسته. پاشیدم‌اش بر سنگ‌ریزه‌ها. گندم شد.

 

«حسِ خورده‌شدن.» ازم استفاده می‌کنی. استفاده. «نه. از خودم استفاده می‌کنم.» از خودت که خودمم. «حرفِ خودم.» حرفِ خودم از دهانِ دیگرِ خودم. لبت پر واز می‌کند بر سر.

 

«ساعت چند است؟ دارد دیرم می‌شود.» بگذار تجربه‌اش کنم. تجربه. تمام. برف می‌آمد که رفتی. «چرا رفتی؟» چه. زشتم. پلیدم. سیاهم. سرخی‌ات را مکیده‌ام. کبود شده‌ای. سلامتت را خورده‌ام. مریض شده‌ای. بلند شده‌ای. رفته‌ای. سررفته‌ای. سررفته‌ای به خاک ریخته‌ پاشیده‌ای بذر را. گندم شده است. من چی‌کار کنم خب؟ دوازده پرندۀ سیاه که دوتایش منم و سومش دیگری است روی چمن‌های سایه‌برسایه ایستاده‌اند؛ سکوت کرده‌اند. «چرا این پرنده‌ها سیاه‌اند و سفید نه؟» نمی‌دانم. بله. چیزهایی هست که نمی‌دانی. مثلاً همان برف که سفید بود و تو که رفتی، روی ماندنم نشست تا دفن شدم پشتِ قاف بی‌دم.

 

31 اردیبهشت 1394

 

یادداشتی از امیلی [سینما-شخصی]

 

 

زبانِ سینماییِ خاص با لحنِ ویژه و قدرتمند و خوش‌سخن. یک فرانسویِ تمام‌عیار. امیلی؛ فیلمِ خوش‌ساخت. سرشار از رنگ. روشنی. پاکی. سرخوشی.

 

اما چرا دوستش ندارم؟

1.

عشق. گم‌شده. عاشق. برو دنبالش. اما... گم‌شدنی که یک‌طرفه است. عشقی که یک‌طرفه است. یک طرف که فقط عاشق است ،و معشوق را به آن ورطه می‌کشد. چرا امیلی جُسته نمی‌شود؟ می‌شود؟ چگونه؟ نه. نمی‌شود. امیلی دام می‌چیند و پسر را به دام می‌اندازد. پسر راهی ندارد به‌جز در دام‌افتادن. پسر برای امیلی دام نمی‌چیند. امیلی پیروز است. کاری به زبانِ سینمایی ندارم. کاری به روایتِ سینمایی ندارم. کاری به عنوانِ فیلم هم ندارم. به مضمون کار دارم. به عاشقی که عشق نمی‌بیند. به عاشقی که معشوق را به دام می‌اندازد. به عاشقی که پیروز می‌شود. به عاشقی که گمان می‌کند پیروز شده است و زمان را شکست داده. به یابنده‌ای که گمان می‌کند گم‌شده‌اش را یافته است در زمان. به آدمی که بر سرِ خود نیرنگ می‌زند؛ عاشقی که از ترسِ تنهاشدن وا می‌کند در را؛ بیرونی را به درون می‌کشد.

2.

عشق. گم‌شده. عشق با اندوه است. عشق به کمال است. همبَرش اندوه. هر دو رو سوی کمال دارند؛ اما سفری می‌کنند در دو سوی مخالف...

3.

عشق. نکته‌ای هست. عشق و اندوه به کمال نمی‌رسند هرگز. کمال، نیافتنی است. زمان نمی‌پذیرد. زمان سرکش است. کمال در زمان جا نمی‌گیرد. همیشه ناقص‌اند. همیشه ناقص‌اند. همیشه در راه‌اند. همیشه خسته‌اند ؛و این‌ها همیشه‌اند.

4.

عشق. عاشق هیچ کاره نیست. معشوق هیچ کاره نیست. هیچ‌کدام کاری نمی‌توانند بکنند. هیچ‌کدام دامی نمی‌چینند. هیچ‌کدام پیروز نمی‌شوند. هیچ‌کدام پیروز نمی‌شوند. هیچ‌کدام واجدِ دیگری نمی‌شود. هر دو جدی اند. صمیمی نمی‌شوند. در ستیز اند. در انکار اند. هر دو عاشق اند. هر دو معشوق اند. نه چون فیلمِ امیلی؛ یکی عاشق و دیگری معشوق. یکی جوینده دیگری جُسته. یکی یابنده دیگری یافته. هر دو باید جوینده باشند به آن چه یافت می‌نشود...

5.

عشق. می‌دانم. یافت می‌نشود.

 

26 اردیبهشت 1394

 

باغچه بی انتهای مرگ [نوشته]

  منتشر می‌شود از دوردستِ اتاق

صدای شاملو

«در ساعتِ پنجِ عصر»

و دوباره باد

در گلوی دودکشِ بخاریِ اتاق پیچیده

 

نیم‌جویده تف می‌شوم از دهانِ رعدِ پرخاش‌جوی

و خیس می‌شوم

در هم‌نوازیِ باران و ساعت

                  تیک... تک... تاک... تک... تک...

*

از دمی پیش تا هنوز

با ترجمه‌ی بی‌زبانی که آن دختر از متنِ بی‌معنای شهر کرد

سنگی در سینه حس می‌کنم

                                 نفس‌گیر

هیچ نگفت

اما

چشمش سرخ

صورتش کبود

تنش شکسته، سست

از بارشِ بی‌امانِ کوه

بی‌جان

چنان چون ماهیِ قرمزِ کوچک

در باغچه‌ی بی‌انتهای مرگ

گوشه‌ای کزکرده

تنها

مغروقِ تاریکی

با جملاتی منفجرشده در ذهن

با صدایی بریده‌شده در گلو

با گریه‌ای فروخورده همچون بمبِ دست‌سازی با ترکش‌هایی از فریاد...

به یاد می‌آوَرد و خیره مانده و گنگ و لرزان...

*

دختر، چون چمنزاری نوبهاری پژمرده از گام‌های گردشگرانِ سیگاربه‌لب، نشسته بود پشتِ چرخ خیاطی کهنه و انگشتش را می‌مکید؛ سوزن و زخم و خون...

در زدند. دختر بلند شد. چادر بر سر انداخت و رفت و در را وا کرد. جوانی بود، هوایش سیر شده از دود خشم. کبودچهر و درشت‌هیکل. گفت آن چه گفتنش را آمده بود و نعره‌ای کشید و رفت؛ که «می‌کُشم ـِش. فکر کرده خونه‌ی خاله ست؟ جر ـِش می‌دم...»

آبِ دهانِ دختر در انتهای گلویش گره خورد. در را بست و به آن تکیه داد. پیش رویش حیاطِ کوچک و خانه‌ی پوسیده و پیرمردی کمان‌قامت، آفتابه‌به‌دست و آهن‌پاره‌های آن گوشه و بوی تریاک...

*

- «تو رسوای‌مان کردی...»

و سیلی...

از برادرش

برادری که اگر دختر آن چنان گرم در آغوشِ آن مرداب غرق نشده بود، اکنون نبود.

پرده اگر مُرد، پنجره هنوز زنده است

خانه هنوز پابرجا ست

برادر هنوز لقمه می‌گیرد و پدر هنوز سیگار آتش می‌زند

قطره‌ای خون در قبال یک خانه

تن در قبالِ جان

خود در قبالِ عشق

اما

نهیبِ چشمِ برادر و سیلی و

فواره‌ی خونی که از سینه‌ی عشق...

 

یادداشتی برای فیلم اینجا بدون من [یادداشتِ سینمایی]

نویسنده و کارگردان: بهرام توکلی

بازیگران: صابر ابر، فاطمه معتمدآریا، نگار جواهریان، پارسا پیروزفر

آیا زیستن در رؤیا راه درست است؟ تلخیِ پس از پایانِ رؤیا را مگر نمی‌دانی؟ اما این فیلم این راه را برای رهایی از فقرِ لعنتی پیشنهاد می‌کند و این اندیشه را در یلدا (نگار جواهریان) عینیت می‌بخشد؛ که در رؤیای تلخِ آمدنِ رضا (پارسا پیروزفر) زندگانی می‌گذراند. ناگهان همه چیزِ قصه دچارِ رؤیا می شود؛ رؤیایی که هیچ وجه مشترکی با واقعیت ندارد. خوابی است میان‌تهی که در هر صورت، لبخندِ حاصل از آن جای خود را به بی‌حالتی و بی‌رنگی می‌دهد. اندیشه‌ی متعالی‌تری که در اواسط فیلم برای چگونه‌گذراندنِ زندگی با اعمال شاق مطرح می‌شود، این است: «بی لباس و رقصان و خندان زیستن» که در دیالوگِ رضا و احسان درون ماشین ،و سپس در ساندویچی می‌بینیم. فیلم پرسشی را مطرح می‌کند که: «راه رهایی کجاست؟» تا این جا خوب است. سپس دو پاسخ احتمالی را مطرح می‌کند: یکی فرار ،و دیگری ماندن و رؤیابافتن. اما زیبایی و روشنایی پاسخِ دوم چنان است که به مخاطب القا می‌شود راهِ رهایی همین است: ماندن و رؤیابافتن. بحثِ من تأثیری است که این فیلم می‌تواند در جامعه و اندیشه‌ی اجتماعیِ افراد داشته باشد. مسلماً برای اندیشه‌ورزِ حساس، این اندیشه برتر از «ستایشِ فقر» است. آرزومندی و رؤیاداشتن، در هر چیزی گامی است به جلو. وقتی فیلمی در خدمتِ پیشرفتِ زندگیِ مردمِ تهی‌دست ساخته می‌شود، پس باید در خدمتِ پیشرفتِ زندگیِ مردمِ تهی‌دست باشد نه در خدمتِ گروهی استثمارگرِ جان‌خوار. آرزومندی بدون شک بهتر از «رضا به قضا» و «تسلیمِ سرنوشت‌بودن» و «قناعتِ کور» است. اما آیا پاسخ به «راهِ رهایی کجاست؟» زندگی در رؤیای کم‌دوامِ خوشبختی (بخوانید ثروت) است یا آن چه رضا در دیالوگ با یلدا میگوید؟ ببینیم:

 یلدا:

شوخی کردم . شما واقعاً باورتون شد که من با این‌ها (عروسک‌های شیشه‌ای) حرف می‌زنم؟

رضا:

آره. خب من هم هر وقت حالم گرفته ست با در و دیوارِ اتاقم حرف می‌زنم.

یلدا:

واقعاً می‌گین؟

رضا:

همه این جوری اند. منتها هر کی فکر می‌کنه خودش با بقیه فرق می‌کنه. ولی همه مثل هم هستیم.

یلدا:

شما می‌دونین؟ من اصلاً بیرون نمی‌رم. یعنی اصلاً هیچ جا نمی‌رم. همیشه این جام. برای این که این‌ها (عصا) صدا می‌ده بعد هم یه جوری آدم‌ها نگاه می‌کنن انگار... آدم حالش بد می‌شه. حساس که آخه... (دچارِ خودکم بینی می‌شود و سعی می‌کند خودش را جمع و جور کند) من خوبم. یه کمی عادت ندارم زیاد با آدم‌ها حرف بزنم. الآن خوب می‌شم. هیچی‌م نیست.

رضا:

الآن من بخندم شما ناراحت می‌شین دیگه؟

یلدا:

به من بخندین؟

رضا:

هوم!

یلدا:

چرا؟

رضا:

خب مشکل به این کوچیکی رُ این‌قدر گنده‌ش می‌کنین؛ خنده‌دار ـه دیگه! به خاطرِ صدای عصا نمی‌ری بیرون؟ ببین تو اگر بخوای اصلاً عصا رُ می تونی بذاری کنار. چرا نباید بری بیرون؟ اتفاقاً تو با خیلی از دخترهایی که من می‌شناسم فرق داری...

یلدا:

تو خیلی دختر می‌شناسی؟

جدا از جنبه‌ی نمادینِ این دیالوگ و از آن فراتر، شخصیتِ متافوریکِ یلدا، این خطابه‌ی سنگینِ رضا (همین تکه‌ی آخر) و جوجه‌ای که در آن لانه نشسته است، بهترین تکه‌ی فیلم را برای من می‌سازد‌. کنارگذاشتنِ این عصا کارِ راحتی نیست (هرچند علتِ این مشکلِ جسمی در قصه پیدا نیست اما با توجه به قراین می‌توان گفت از کودکی وجود داشته است؛ متافور) و این بهترین‌بودنِ یلدا که «شانسِ خیلی زیادی لازم است برای زندگی‌کردن با این چنین دختری» و همه و همه، راهی را نشان می‌دهد که مسلماً رؤیابافی نیست. می‌گوید برخیز و این برخاستن در رؤیا نیست. رؤیا سکون است بی آن که در پی‌اش رفتنی باشد اما در این سکانس من «هنر» را دیدم. هنری که به نظرِ من ایستادنِ پویا است. توفقی برای دیدن و سپس پریدن. در همین سکانس، فیلم، چیزی را از ما پنهان می‌کند و باعثِ ایجادِ گرهِ داستانیِ بعدی می‌گردد و آن این است که مادر (فاطمه معتمدآریا) و احسان فکر می‌کنند قصدِ یلدا از این که می‌گوید «رضا رفته با نامزدش به هم بزنه» فقط واکنشی منفی دربرابرِ این شکست است تا این که بالأخره واقعی‌بودنِ این حرف را مدتی بعد می‌فهمند و تعجب می‌کنند و مخاطب نیز مجبور به تعجب‌کردن است .و در نهایت پیروزیِ رؤیا را در سکانسِ پایانی می‌بینیم. به نظرم نشان‌دادنِ این پیروزی با آن درخشش، کمی از ارزشِ اندیشگیِ فیلم می‌کاهد. سکانسِ آخر چیزی است که به نظر من اضافی آمد.

حالا شاید با نوشتنِ این چند سطر بالایی، نظرم راجع به فیلم بهتر شده باشد. اکنون که به پایانِ خوشِ فیلم می‌اندیشم می‌بینم راهِ‌حلِ فیلم برای «راه رهایی کجاست؟» گرچه رؤیابافیِ صِرف نمایانده می‌شود، در پسِ آن «زندگی با عشق» نیز هست. به نظرم نوشتارِ پریشانی داشته‌ام. بهتر که تمامش کنم با این بیت فریدون مشیری که با دیدنِ این فیلم مدام در سرم تکرار شد:

«گر جهان را همچو دوزخ کرده‌اند/ در بهشتِ خاطرِ خود بگذران»

29 تیرماه 1392