تکرارِ لمــسِ ســرد
در رفـت و
بـازگشت
بر صفـحۀ خامـوشِ موبایـل
در بـی‌قراریِ خامـوشِ مـرد
در راهِ درازِ هرروزِ کار
در لمسِ انتظار
که قلبی ست
بی‌تپش
خاموش
سرد
در جیب یا که دست
در چرتِ پاره‌اش
هر روز
رؤیای الکنی ست:
مرد از فشارِ جمعیّت
به تقلّا
با استخوانِ خرد
می‌گذرد
خوشه‌ای مستجاب در دستش!
4 بهمن 1395
شعرها را شاعران با دست می‌نویسند؛ اما آواها از عمقِ تنها برمی‌آیند.
یعنی شعرها چقدر از جان‌ها فاصله دارند. چقدر دستِ شاعران کوتاه است.
تو برپایی آن‌جا که مطرب نشیند
همیشه این مصراع را حرفی از تحقیرِ شاعران خوانده‌ایم؛
یک بار ناصرِ خسرو و کلِ قضیۀ دربار و چه و چه را کنار بزنیم و به مصراعِ بی‌زمان نگاه کنیم:
این کلمات به اندوه و افسوس سرشته‌اند؛
برای پروردۀ کلمات و آرزومندِ پروردنِ کلمات، سرخوردگی از این حقیرانه‌تر وجود ندارد؛
یعنی که تلاشِ کلمه‌پرداز چه بی‌هوده است؛
یعنی تنها صدا به فریادِ غریقِ بی‌جان می‌رسد؛
یعنی شعر، دسته‌دوم و تجمّلِ بی‌هوده است؛
یعنی کارِ آن کس که جز صدا، جز مشتی موج، جز مشتی هوا، هیچ در اختیار ندارد، جانانه‌تر است.
تنم تنبور می‌خواهد.
پ.ن:
راستی؛ کسی هم پیش از این، همین حرف‌ها را چنین گفته:
“Where words leave off, music begins.”
― Heinrich Heine
«درست از جایی که کلمات می‌بُرند، موسیقی می‌جوشد.»
1 دی 1395
بچه نوری روشن داشت
گفت: نور می‌خواهی؟
گفت: نه.
اشک‌ها در چشم‌ها
-در ظلمات-
می‌لرزند
18 آذر 1395
ما قلعه‌هایی هستیم
با صد نگاهبانِ هراس
و دیوارهای سنگ و سکوت‌مان را
که حافظانِ قلب‌هامان اند
به فال می‌گیریم
ولی هیچ‌کس نمی‌آید
که دری نیست
که دری تنگ حتی نیست
تا مسیحا از آن بدمد
و تمنّای بیگانه شعله‌ور شود
ما قلعه‌هایی دور ایم
و فیضِ ما کور است
و دیده‌بان‌مان هیچ
نمی‌بیند و از دور
صدا می‌آید
صدای بیگانه
بر قلعه‌های فروبسته
هر روز که می‌دمد
روزِ حسرت است
که هرگز دستی گشاده
قلبِ تنگِ ما را
لمس نمی‌کند
**
کجاست قلعۀ بی‌حصار
دیوارهایش آیینه
درهایش همیشه باز
بی دیده‌بان
بی پاسبان
تا هر که می‌خواهد
بی ترس
وارد شود
بی ترس
دلِ نابِ طلا را لمس کند
و در تکانۀ لمس
بی ترس
فرو بریزد
و چشمِ تشنه‌اش را
در اشک
بشورد
کجاست آن کلمۀ بی‌عذاب
کجاست آبِ بی‌حصار
**
تشنگی را بشوییم
و بی‌هراس
به چهرۀ بی‌پناهِ خود نگاه کنیم
قلعۀ بی‌حصار همه‌جا ست
آبِ بی‌عذاب همه‌جا ست
16 آذر 1395
شعرِ معاصر داعیۀ نگاهِ تازه دارد و این نگاهِ تازه را در فرم‌های تازه و زبانِ تازه متجلّی می‌کند؛
اما زبانِ تازه منجر به نگاهِ تازه در میانِ خوانندگان نشده است.
نگاهِ تازۀ شعرِ معاصر در فرم تازه‌اش باقی می‌ماند و منجمد می‌شود و راه به دلِ خواننده نمی‌یابد.
۱۴ آذر ۹۵
چون زبانِ فارسی یا دیگر به شعر نیازی ندارد یا نیازش بسیار اندک است. چه، شعر، قوام و نظمِ زبان در پویایی ست ولی زبانی که مقاوم شده باشد، دیگر به شعر نیاز ندارد.
۱۵ آذر ۹۵
خواهم شدن به میکده
گریان و دادخواه
کز دستِ غم
خلاصِ من
آن‌جا
مگر
شود
-حافظ-
تو صفحۀ پاکی و من نمی‌بینم
در این بزرگ‌راهِ نماندن
که
رفت رفت رفت
کجاست روزنِ بن‌بست
کجاست روزنِ آواز
وصال بن‌بست است
و بوسه چک چکِ آب
در ظلماتِ کوچۀ بن‌بست
اگرچه کورم و ظلمت فراگرفته جهان را
اگه چه صفحۀ پاکی
تو را به چهچه و آواز
می‌خوانم
اگرچه راهِ نماندن
اگرچه
رفت رفت رفت
25 آبان 1395
آتشی که من دیدم
در چشمِ تو
چه بود
چه می‌دیدی
که می‌سوخت
12 آبان 1395
آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند
آیا بود که گوشۀ چشمی به ما کنند
دردم نهفته بِه ز طبیبانِ مدّعی
باشد که از خزانۀ غیب‌ام دوا کنند
معشوق چون نقاب ز رخ درنمی‌کشد
هرکس حکایتی به تصوّر چرا کنند
چون حسنِ عاقبت، نه به رندیّ و زاهدی ست
آن بِه که کارِ خود به عنایت رها کنند
بی‌معرفت مباش که در من‌مزید عشق
اهل نظر معامله با آشنا کنند
حالی درونِ پرده بسی فتنه می‌رود
تا آن زمان که پرده برافتد، چه‌ها کنند
گر سنگ از این حدیث بنالد عجب مدار
صاحبدلان حکایتِ دل خوش ادا کنند
می خور که صد گناه ز اغیار در حجاب
بهتر ز طاعتی که به روی و ریا کنند
پیراهنی که آید از آن بوی یوسف‌ام
ترسم برادرانِ غیورش قبا کنند
بگذر به کوی میکده تا زمرۀ حضور
اوقاتِ خود ز بهرِ تو صرفِ دعا کنند
پنهان ز حاسدان به خود ام خوان که منعمان
خیرِ نهان برای رضای خدا کنند
حافظ! دوامِ وصل میسر نمی‌شود
شاهان کم التفات به حال گدا کنند
پ.ن:
دفترِ دانشِ ما جمله بشویید به می
دفترِ دانشِ ما جمله بشویید به می
دفترِ دانشِ ما جمله بشویید به می
بشویید به می
بشویید به می
1.
با تیشۀ عشق
سنگِ قبری تراشیدم
و بر آن حک کردم
او زنده است و نمی‌میرد
2.
یک نخ سیگارِ سبز
مثلِ هدیه‌ای از جانان
که جز خاطره‌ای منتشر در جهان
چیزی از آن نمی‌ماند
3.
مردّد ام
بی‌آن‌که سرعتِ گام‌هایم کم شود
هفتۀ سوم مهر
مثلِ شراب
بی‌دلیلی
و ساقی‌تر از آنی که
محتاجِ دست باشی
17 مهر 1395
درختِ نارنج در خیابان تنها ست
نه گوشی که بشنود اش
نه دستی که برگ‌هایش را بنوازد
نه سرپناهی در باد و باران
نه پناهگاهی در هجومِ خزان
عشق در خیابان تنها ست
14 مهر 1395
1.
آن‌قدر منتظرِ تو ام
که دیدارِ دیگران شادم می‌کند
2.
نیستی و
کلمات
بهانه‌ات را می‌گیرند
3.
از بوتۀ گل که می‌گذشتم
خار به دستم نشست
حالا زخمِ کوچکی بر دستم است
به اندازۀ سرِ سوزنی
و می‌سوزد
شاید جای خالیِ سوزانِ تو نیز
از این زخم بزرگ‌تر نباشد
4.
در گرهِ دستانِ ما
چیزی بود شبیهِ دو چشمِ متعجب
شبیهِ نشانِ بی‌نهایت
حالا با دو چشمِ متعجب
به ابدیتِ گسستۀ دستم
نگاه می‌کنم
مهر 1395
در بوسه‌ای ندانسته
روحم به دهانِ او چکید
ای سیب‌های ناتمام
اگر شما را برسانم
روحِ مرا پس می‌دهید؟
30 شهریور 1395
دیگر نمی‌خواهم تو را ببینم
می‌خواهم مرا ببینی
تمامِ نورم را جمع می‌کنم
تا وقتِ تباه را
11 شهریور 1395
با دلِ ترکیده‌ام
دلتنگی هم تمام می‌شود
مثلِ تمامِ جاودانگان
که مرده‌اند.
29 تیر 1395
یک بار یک چیزی نوشته بودم:
«نه. کلاغی که تنش از تکرارِ نه سیاه است.»
و وقتی این را می‌نوشته‌ام، که دقیقاً یادم هست کجای کوچه‌مان بودم که توی ذهنم نوشته شد، حواسم به کلاغِ ادگار آلن پو بوده. بعد که آن متن را با تصویری از چشمانِ بازِبستۀ کوبریک گذاشتم توی فیسبوک، کسی گفت: «تکرارِ نه بر روی بدنش.» و من که منظورم دقیقاً همین بود، گفتم: «دقیقاً.»
هر لحظه جنبه‌ای از این کلاغِ عمرم بر من آشکار می‌شود.
هراسی ندارم.
این پرنده معانیِ نمادینِ متفاوتی در ادبیاتِ جهان دارد؛ اما اغلب با نگاهی منفی به آن می‌نگرند؛ با مفاهیمی چون «پیش‌آگاهی و علمِ غیب، حیله‌گری، سخن‌چینی، بدجنسی، بیماری، پیشگویی، حرص و طمع، شیطان، مرگ، ناپاکی و شایعاتِ بی‌اساس.»
باورهای عامیانۀ مردم ایران، حسن ذوالفقاری، ص 913
اینک هنوز مرغِ سیاه آن‌جاست
بنشسته بر مجسمه، آن بالاست
من در حصارِ شومِ نگاهِ او
روحم اسیرِ چنگِ سیاهِ او؛
آیا امیدِ بال‌کشیدن هست؟
گوید کلاغ باز که: «دیگر نه.»
ادگار آلن پو، کلاغ، سپیده جدیری، نشر ماه‌ریز
حالا این طرحِ گرافیکی را بر این مجموعه اضافه می‌کنم.
می‌دانم. بی‌دلیل نیست. قضیه کاملاً روشن است. من درحالِ واکنشِ عصبی‌ام. فقط به هزار زور و فریب، دارم رنگِ بی‌خیالی به‌اش می‌زنم. دیده‌ای وقتی دستت می‌رود نزدیکِ آتش یک‌هو چه‌طور می‌پرد عقب؟ من همان‌طور پریده‌ام عقب. یعنی مدام، دارم پرانده می‌شوم عقب .و اسمش را می‌گذارم بلای سفید ،و شوق دارم به آتش. شکلِ آشنایی از حماقت است. یا شاید حالا فقط حالم بد است.
همّت چو بلند شد، همه دردسر است
(سوانح، احمد غزالی)
من هم می‌توانم مثلِ دیگران دستم را پایین بگیرم، با نه‌ونیم و ارفاقِ بلاها، ده، قضایا را پاس کنم و مدرک را بگیرم؟
وقتی که خودم را با رفقایم مقایسه می‌کردم، اغلب لبریز از غرور و خودپسندی می‌شدم، اما اغلب نیز خود را منکوب و خوار حس می‌کردم.
گاهی خود را نابغه‌ای فرض می‌کردم و گاهی موجودی نیمه‌دیوانه.
من همیشه نسبت به شادی‌ها و زندگانیِ دوستانم بیگانه ماندم و این چیزی بود که اغلب خود را برای آن ملامت می‌کردم و غمی سر تا پای مرا می‌گداخت
مثل این که من از آن‌ها جدا شده‌ام بدونِ این که امیدی داشته باشم که بتوانم تا ابد به آن‌ها نزدیک شوم،
گویی درهای زندگی بر من بسته شده بودند.
(دمیان، هرمان هسه، خسرو رضایی، فصلِ کشتی‌گرفتن یعقوب)
هرچقدر فکر می‌کنم، می‌بینم چقدر آدم‌های کم‌همّتی اطرافِ خودم دارم. چقدر باید آدم‌هایی را دور بریزم. چقدر در خودم حسِ قدرت می‌کنم. چقدر سنگ‌دلم در این لحظاتی که باید خواب می‌بوده‌باشم از یک ساعت پیش‌ترش.
آها. داشتم می‌گفتم که واکنشِ عصبی. [یک تار موی سفیدم را همین الآن از کفِ کله‌ام کندم.] این‌جا سر بزن، آن‌جا سر بزن، همه‌جا سر بزن، همه‌جا دیده شو ،ولی دلت را هیچ جا پیدا نکن. این نسخه‌ای ست که برای من پیچیده شده.
ای قومِ به‌حج‌رفته! کجایید؟ کجایید؟
معشوق همین‌جا ست! بیایید! بیایید!
۱۱ خرداد ۱۳۹۵
نیاویزیم. نه به بندِ گریز، نه به دامانِ پناه.
بر خود خیمه زنیم، سایبانِ آرامشِ ما، ماییم.
سهراب، آوارِ آفتاب، سایبان آرامش ما، ماییم
نیکوکار [شعرِ منثور]
اسکار وایلد
محمدحسین توفیق‌زاده
شب‌هنگام بود و او تنها.
از دور، آخرین دیوارهای شهری مدوّر را دید و به‌سوی آن شهر رفت.
نزدیک که شد، از درونِ شهر صدای پایکوبی شنید و آوای خنده‌های شادمانه و بانگِ بلندِ عودهای بسیار. تق‌تق به دروازه کوفت و نگهبانانِ خاطرجمع، در را به رویش گشودند.
خانه‌ای مرمرین دید که حلقه‌های گل از ستون‌های مرمرِ درخشانش آویزان بود ،و درون و بیرونِ خانه، مشعل‌های سدر شعله‌ور. واردِ خانه شد.
پس از آن که از تالارهای عقیق و زمرد گذشت و به تالارِ طویلِ جشن رسید، مردی را دید لمیده بر تختی کبود، بر سرش تاجی از گلِ سرخ و لبش سرخ از شراب.
پشتِ سرِ او رفت و به بازویش زد و گفت:
«چرا این‌گونه زندگی می‌کنی؟»
مردِ جوان چرخید و او را شناخت؛ پاسخ داد: «من زمانی جذامی بودم و تو مرا شفا دادی؛ اکنون برای زندگانی چه شیوه‌ای از این بهتر؟»
او از آن خانه درآمد و در کوچه به راه افتاد.
پس از اندک‌زمانی، زنی را دید چهره بزک‌کرده و جامه آراسته ،که خلخال‌هایی از مروارید به پا کرده بود .و مردِ جوانی که طیلسانی دورنگ به دوش انداخته بود، به آهستگیِ یک شکارچی پشتِ سرِ زن می‌آمد. روی زن همچون روی زیبای صنمی بود و چشمانِ مردِ جوان از وجد و سرور می‌درخشید.
او به‌سرعت درپیِ مردِ جوان رفت و دستِ او را گرفت و گفت: «چرا به این زن این‌گونه نگاه می‌کنی؟»
مردِ جوان چرخید و او را شناخت و گفت: «من زمانی کور بودم. تو به من بینش عطا کردی. غیر از این، چگونه بنگرم؟»
سپس او به دنبالِ زن دوید و جامۀ آراسته‌اش را گرفت و گفت: «برای قدم‌زدن مسیرِ دیگری جز مسیرِ گناه نبود؟»
و زن چرخید و او را شناخت؛ خندید و گفت: «تو گناهانِ مرا به من بخشیدی ،و این مسیر، بی‌گمان مسیرِ دلپذیری است.»
او شهر را ترک کرد و بیرون آمد.
و زمانی که شهر را ترک کرده بیرون آمده بود، بر کنارۀ راه مردِ جوانی دید که نشسته می‌گریست.
به‌سویش رفت و زلفینش را نوازش کرد و گفت: «از چه می‌گریی؟»
مردِ جوان سر بلند کرد و او را شناخت؛ پس پاسخ داد: «من زمانی مرده بودم؛ تو مرا از آن مرگ برانگیختی. اکنون چه کنم اگر نگریم؟»
From: The poems and fairy tales of Oscar Wilde, The Modern Library, New York