دوگانگی و تضاد و تعارض در اخلاقِ مردمان [فلسفه بافی]
یک لحظه اعتقادِ متعصّبانه و دمی بعد، لامذهبی و بی‌قیدی و اباحی‌گری.
چنین آدمی با چنین سلوک و اخلاقی، چطور و براساسِ چه قواعدی تصمیم می‌گیرد؟
آیا خودِ من هم این گونه‌ام؟ دوگانه و پارادوکسیکال؟
یک‌پارچگی. چه‌کسی یک‌پارچه است؟ چه‌کسی همیشه و در همه حال بر یک گونه است؟ بریک‌گونه‌بودن و یک‌پارچگی فضیلت است یا در هر زمان، به اقتضا بودن؟
در دومی نیرنگ و ریا می‌بینم، در اولی، غرابت و بیگانگی.
نه. یک‌پارچگی، بریک‌گونه‌بودنِ مدام نیست. می‌شود یک‌پارچه بود و یگانه بود ولی مدام و همیشه بریک‌گونه نبود. یک طیفِ پراکنده هم به یک‌پارچگیِ خودش است.
می‌شود در زندگی یک طیف بود. دو سرِ طیف می‌تواند اعتقاد و بی‌اعتقادی باشد. هر دو چیزِ متضادِ هم.
زندگی پارادوکسیکال است و گریزی از آن نیست. پس تعارض در اخلاق نه فضیلت است نه عیب. بلکه یک ویژگی است فقط. تضاد نیست. چون تضاد فقط در نگرشِ جدابینی قابلِ بیان است. در نگرشی که همه‌چیز از همه‌چیز جدا ست و می‌گوید: این لحظه از لحظۀ پیشین جدا ست. این سال از سالِ دیگر جدا ست. با این نگرش است که می‌شود لحظه را با لحظاتِ دیگر قیاس کرد و تضاد را نشان داد. اما در واقعیت، این لحظه از لحظۀ پیشین جدا نیست؛ چون ادارک‌کنندۀ هر دو یکی ست و این یک ادارک‌کننده، تداومِ خود را نمی‌تواند بدونِ درنظرگرفتنِ لحظاتِ پیشین و آتی نشان دهد.
حال موجودی که خودش مداوم است، چطور می‌تواند یک لحظه‌اش را از لحظۀ پیشینش جدا کند؟ ممکن نیست از نظرم. (شاید استدلالم واضح نباشد. مشکل از بیانِ ناقص است.)
پس دوگانگی و تضاد در اخلاقِ آدمیان نیست. فقط تعارض و پارادکس است. این بد است در عینِ خوب‌بودنش. در این نگاه، چنان که قبلاً اندیشیده‌ام، قضاوتِ اخلاقی یا ارزش‌گذاری جایگاهی ندارد.
چه خوب است اگر همیشه به همه سوژه‌ها به همین دید بنگریم. به دیدِ طیف‌نگر که چیزی را از کلیت به‌طورِ جدا مطرح و بررسی نمی‌کند.
1 اردیبهشت 1395
در اصل دوگانگی تضاد نیست تضاد یعنی یک طرف طرف دیگر داستان را از بین می‌برد اما دوگانگی مانند دایره ای است ک ابتدا و انتهای آن به هم متصل است و جالب‌تر این است مرز آنها خیلی ناچیز است یعنی آنها باهم معنی پیدا می‌کنند و تا شما یکی از آنها را درک نکنید دیگری را درک نمی‌کنید مانند شب روز مرد زن