گل [شعر]

روحِ تو شیرینیِ تابستان‌ها

و خنکیِ آب برای چمن است

 

روحِ من گلی تنها و مردّد

که قدرِ آب و تشنگی می‌شناسد:

گاه از میانِ فوّاره‌ها می‌گذرد

گاه در بیابان‌ها سرگردان است

 

از آمیزشِ من و تو

-روحی بلند و بسیارخواه و بسیاربخشنده

و روحی مردّد و مردود-

گلی زاده خواهد شد

با عمرِ کوتاه

و عطرِ سرشار

 

25 اردیبهشت 1395

نیکوکار [ترجمه]

نیکوکار [شعرِ منثور]

 

اسکار وایلد

محمدحسین توفیق‌زاده

 

شب‌هنگام بود و او تنها.

 

از دور، آخرین دیوارهای شهری مدوّر را دید و به‌سوی آن شهر رفت.

 

نزدیک که شد، از درونِ شهر صدای پایکوبی شنید و آوای خنده‌های شادمانه و بانگِ بلندِ عودهای بسیار. تق‌تق ‌به دروازه کوفت و نگهبانانِ خاطرجمع، در را به رویش گشودند.

 

خانه‌ای مرمرین دید که حلقه‌های گل از ستون‌های مرمرِ درخشانش آویزان بود ،و درون و بیرونِ خانه، مشعل‌های سدر شعله‌ور. واردِ خانه شد.

 

پس از آن که از تالارهای عقیق و زمرد گذشت و به تالارِ طویلِ جشن رسید، مردی را دید لمیده بر تختی کبود، بر سرش تاجی از گلِ سرخ و لبش سرخ از شراب.

 

پشتِ سرِ او رفت و به بازویش زد و گفت:

«چرا این‌گونه زندگی می‌کنی؟»

مردِ جوان چرخید و او را شناخت؛ پاسخ داد: «من زمانی جذامی بودم و تو مرا شفا دادی؛ اکنون برای زندگانی چه شیوه‌ای از این بهتر؟»

 

او از آن خانه درآمد و در کوچه به راه افتاد.

پس از اندک‌زمانی، زنی را دید چهره بزک‌کرده و جامه آراسته ،که خلخال‌هایی از مروارید به پا کرده بود .و مردِ جوانی که طیلسانی دورنگ به دوش انداخته بود، به آهستگیِ یک شکارچی پشتِ سرِ زن می‌آمد. روی زن همچون روی زیبای صنمی بود و چشمانِ مردِ جوان از وجد و سرور می‌درخشید.

او به‌سرعت درپیِ مردِ جوان رفت و دستِ او را گرفت و گفت: «چرا به این زن این‌گونه نگاه می‌کنی؟»

مردِ جوان چرخید و او را شناخت و گفت: «من زمانی کور بودم. تو به من بینش عطا کردی. غیر از این، چگونه بنگرم؟»

سپس او به دنبالِ زن دوید و جامۀ آراسته‌اش را گرفت و گفت: «برای قدم‌زدن مسیرِ دیگری جز مسیرِ گناه نبود؟»

و زن چرخید و او را شناخت؛ خندید و گفت: «تو گناهانِ مرا به من بخشیدی ،و این مسیر، بی‌گمان مسیرِ دلپذیری است.»

 

او شهر را ترک کرد و بیرون آمد.

 

و زمانی که شهر را ترک کرده بیرون آمده بود، بر کنارۀ راه مردِ جوانی دید که نشسته می‌گریست.

 

به‌سویش رفت و زلفینش را نوازش کرد و گفت: «از چه می‌گریی؟»

 

مردِ جوان سر بلند کرد و او را شناخت؛ پس پاسخ داد: «من زمانی مرده بودم؛ تو مرا از آن مرگ برانگیختی. اکنون چه کنم اگر نگریم؟»

From: The poems and fairy tales of Oscar Wilde, The Modern Library, New York

 

هنرمند [ترجمه]

هنرمند [شعرِ منثور]

 

اسکار وایلد

محمدحسین توفیق‌زاده

 

شامگاهی بود. آرزو به روحش درآویخت که تندیسی بسازد از «شادیِ گریزپا». پس به جست‌وجوی برنز در جهان افتاد؛ جز به برنز فکر نمی‌کرد.

اما همه برنزهای سراسرِ دنیا ناپدید شده بود ؛و ذره‌ای برنز هیچ‌کجای جهان پیدا نمی‌شد ،و ذخیره‌ای نبود جز برنزِ مجسمۀ «اندوهِ ابدی».

مجسمه‌ای که خودش، با دستانِ خودش ساخته، بر آرامگاهِ محبوبِ زندگانی‌اش گذاشته بود. مجسمه‌‌ای که از جانِ خود ساخته بود و بر آرامگاهِ آن عزیزترین گذشته‌اش نهاده بود ،و می‌توانست نشانِ عشقِ نامیرا و نمادِ رنجِ بی‌پایانِ مرد باشد .و جز برنزِ این مجسمه، در تمامِ جهان، برنزی نبود.

مجسمۀ خود را برداشت و در کوره‌ای عظیم گذاشت؛ سپردش به آتش.

پس آن‌گاه، از جسمِ مجسمۀ «اندوهِ ابدی»، تندیسِ «شادیِ گریزپا» را بیرون کشید.

 

From: The poems and fairy tales of Oscar Wilde, The Modern Library, New York

ارزشِ دل سپردن [از کتاب]

اوفوریون

 

به کوه‌ها و خلنگزارها سوگند،

به درّه‌ها و جاده‌ها!

پیروزی‌های آسان را

من از سر وا می‌کنم.

تنها آنچه به زور باید گرفت

به دل‌سپردن می‌ارزد.

 

فاوست، گوته، به‌آذین، ص 324

پ.ن: اوفوریون در نمایشنامۀ فاوست، تجسمِ شعر است.

کاربردِ معکوسِ تمامِ ابزارهای فراموشی [یادداشتِ شخصی]

 

وقتی می‌خواهی حاضرترین چیزِ تمامِ لحظاتِ ذهنت را فراموش کنی، چه می‌کنی؟

این سؤالی است که امروز از هیچ‌کس نپرسیدم.

 

کم‌خوابی. رابطۀ کم‌خوابی با فراموشی چیست؟ خواب را اگر رهاییِ ذهن در نظر بگیریم (حوزۀ قدرتِ ضمیرِ ناخودآگاه)، نخوابیدن، اسارتِ ذهن (حوزۀ قدرتِ خودآگاهی) است. پس نخوابیدن یا حداقل کم‌خوابیدن، جلوِ آزادشدنِ ذهن را می‌گیرد ،و نمی‌گذارد هر تصویری که دلش خواست نشانت بدهد و تو را آزرده کند.

 

کار. مخصوصاً کاری در حوزۀ هنر. نوشتن. اصلاً خودِ خلق. کاری که به خلق بینجامد. چیزی خلق شود. یا کشف شود. چه کمکی می‌کند در فراموشی؟ دلت را مشغول می‌کند. همین کافی ست.

 

خواندن. کتاب. نمایشنامه. رمان. هرچیزی که با ذوقت هماهنگ است. بخوان. غرق می‌شوی. بدونِ این که نیازی به نجات داشته باشی. چون داری نجات پیدا می‌کنی.

 

...

 

با همۀ این ابزارها و ابزارهای دیگرِ فراموشی هم اگر تلاش کنم تا عمیق‌ترین جای خالیِ ذهنم را دور بزنم، بازی می‌خورم. خودم را دور می‌زنم و آن طرفِ خودم، جای خالیِ تو منتظرِ نگاه‌های خیره و مجموعِ چیزهای تلخ است.

14 اردیبهشت 1395

خواهی بود؟ [شعر]

با هلالِ پنهان‌شده در حرفِ ط

هم آب هست

هم تشنگی

هم این که گفته‌ای

روزه باش و بمان

 

بی شکایت و گلایه

خاموش و پذیرفته

مانده‌ام

اما نمی‌دانم

تو -وقتِ افطار-

خواهی بود؟

خواهی ماند؟

 

نه امیدوار به گشایش

نه هراسان از این ادامه

تنها گرسنه‌ام

و بیش از اندازه تشنه

 

13 اردیبهشت 1395

رشته‌ها و حلقه‌های ایمان [یادداشتِ شخصی]

یادم است گفتی: «آدمی نمی‌تواند در همه جوانب خوب باشد. یک جنبه یا چند جنبه را بگیرد و آن‌ها را پرورش بدهد، بهتر است از این که مصداقِ همه‌کاره هیچ‌کاره باشد.»

راست گفتی. همان موقع هم به‌ات گفتم که راست می‌گویی. خب، حالا حداقل می‌دانم که در کدام جنبه‌ها نمی‌توانم خوب باشم.

ضمنِ این که

«گفتم میانِ گمراهی و کفر مقامی است؟

در پاسخ فرمود: وه! چه بسیار است رشته‌ها و حلقه‌های ایمان.» (کافی، ص139)

 

11 اردیبهشت 1395

کتاب‌فروشی رفتن [یادداشتِ شخصی]

کتاب‌فروشی. با شوق بروم تو یا با اندوه، طبعم آن‌جا قرار می‌یابد. آرامشِ محضی در رنگ‌ها و بوی چسبِ تازه و بوی نا و کاغذهای مانده حس می‌کنم. آرامشی که نظیرش در لمسِ عشق هست. آرامشی از جنسِ خودم.

 

«چیزِ خاصی می‌خوای؟» نه. چیزِ خاصی نمی‌خواهم. آمده‌ام بگردم. نه که دنبالِ هیچ آمده باشم. نه؛ اما دنبالِ چیزی آمده‌ام که فقط کتاب نیست. چیزی ویژه است که فقط وقتی پدید می‌آید که من و کتاب با هم باشیم. من و یک قفسه، یک ردیف، یک میز پُر از کتاب. این چیزِ ویژه، همیشه آرامش است اما جنسش هر بار فرق می‌کند.

 

پناهگاه؟ شاید. شاید جلدها، طرحِ جلدها، قیمت‌ها، لوگوی هر کدام از ناشرها، اسمِ نویسنده‌ها و مترجم‌ها، همه چیزِ یک کتاب‌فروشی پناهگاهِ من باشند. همان‌طور که مثلاً انسانِ اولی از چشمِ درنده‌ها در غار پناه می‌گرفت. یا همان‌طور که مثلاً انسانِ تازه‌فرهیخته، اسطوره را برای خود می‌ساخت و در آن‌ها از ترس‌هایش پناه می‌جُست.

 

درمانگاه؟ حتماً! کتاب‌فروشی درمانگاهِ طبعِ رنجورِ من است. طبعی که چقدر زود از دیگران می‌رنجد. طبعی که چقدر زود با دیگران مهربان می‌شود.

 

فراموشی. گم‌شدن در نام‌ها و رنگ‌ها و بوها. ساعت‌ها فراموش‌کردنِ آن‌چه بیرون از کتاب‌فروشی در جریان است. فارغ‌شدن از آن‌چه درونِ خودم در جریان است. فارغ‌شدن از حتی –براساسِ تجربه‌های خودم- دردهای جسمی. فراموشی و فراغت، هر دو با فرا آغاز می‌شوند. فراتر بروم.

 

9 اردیبهشت 1395

مردن به وقتِ دوست داشتن [گفته]

یا تا وقتی یه چیزیُ دوست داری می‌میری

یا اون‌قدر زنده می‌مونی که ازش متنفر شی.

 

 

کارت‌بازی [یادداشتِ شخصی]

 

 

پسربچه که بودم، یک بازی بود می‌کردیم با بچه‌ها با کارت‌هایی. تصویرِ این کارت‌ها، فوتبالیست‌ها بودند و ماشین بود و بدن‌سازها بودند و بعضاً بازیگرها هم. انواعِ مختلفی بازی می‌کردیم. رنگِ‌لباس، دستی، با دمپایی تو کوچه. این آخری خیلی حال می‌داد. هنوز هم حظِ بردنِ یک‌هو صدتا کارت را حس می‌کنم.

 

برای من جالب است -حالا- که در این بازی، هیچ‌وقت به‌طورِکامل نمی‌باختی، حتی اگر هیچ کارتِ دیگری نداشتی. همیشه کسی بود که ادعا داشته باشد و بخواهد تو را مدیونِ خودش کند و کارت قرضت بدهد .و آن‌موقع بود که تو اگر شانست می‌زد، یک‌هو نه‌تنها قرضت را می‌دادی، سود هم می‌کردی.

 

غرض این که من تا حالا سه‌بار تمامِ عواطفم را باخته‌ام. حالا هم در حالِ باختِ چهارم هستم. اهمیتی ندارد. همیشه کسی هست که کمی ادعا داشته باشد و بخواهد مدیونم کند. مثلِ یک شکست‌خورده نشسته‌ام منتظرِ یک چنین آدمِ ازخودمتشکری.

 

10 بهمن 1394

 

خشک‌رود [یادداشتِ شخصی]

 

یک نکته‌ای که امروز، [البته الآن که دارم یادداشت را ادامه می‌دهم، شب است. اواخرِ آخرین روز از بیست‌ویک‌سالگی‌ام؛ 22:56] به آن رسیدم، این بود که وقتی ر از زندگی‌ام رفت، اول‌بار، یعنی شهریور و پاییزِ 92، من ندانسته از مسیرِ درسی‌ام زده شدم و یک‌سال دست‌وپا زدم در ادبیاتِ شیراز. همیشه به همه گفته‌ام. من سه ترم روی هوا بوده‌ام. سه ترمِ اولِ دانشگاه. فقط می‌رفته‌ام که رفته باشم. دورانِ افسردگیِ شدیدی بوده که گذرانده‌ام. از درس و استاد و هم‌کلاسی و حتی دیوارِ دانشگاه بیزار بوده‌ام. دلیلش روشن نبود برایم. هرچه فکر می‌کردم، می‌دیدم من که قبل از دانشگاه آگاه بودم از وضعیتی که در دانشگاه است، پس چرا تو ذوقم خورد؟ نگو که اصلاً قضیه این نبود است. قضیه ازدست‌دادنِ مبنای انتخابم بوده. ازدست‌دادنِ انگیزه‌ام. مثلِ این که مدت‌ها به چیزی فشار بیاید... مثالِ بهتر...

 

«اگر باران به کوهستان نبارد/ به سالی دجله گردد خشک‌رودی»

(سعدی، گلستان، یوسفی، ص 157)

 

واقعاً همین اتفاق برای من افتاد. این که به فکرِ تغییرِ رشته و هجرت به تهران افتادم اواخرِ سال 92 ،و 93 به‌دلیلِ همین بی‌انگیزگی بوده است و من نمی‌دانسته‌ام .و این که ترمِ چهارم را پُربارتر گذراندم (بهترین معدلم در طولِ این پنج ترم) دلیلش بازیافتنِ ناآگاهانۀ انگیزه‌ام بود. این بود که ر با تمامِ قوایش دوباره اما برای مدتی کوتاه در ذهنم حضور داشت. الآن واقعاً -الآن که این را فهمیده‌ام- حسِ فقدان دارم. اما نه نسبت به ر. یا شاید حسِ فقدان نیست... نه نیست... حسی از شگفتی است. شگفتی از فهمیدنِ چیزی این‌چنین بدیهی و عجیب!

 

حالا اگر بخواهم منطقی فکر کنم، باید اندک‌اندک از رشتۀ ادبیات و حتی شیراز فاصله بگیرم و بروم سمتی که انگیزه‌های خودم [خودم؟ چقدر مسخره است این تعبیر! آن وقت هم که انسانی یا ادبیات را انتخاب می‌کردم از خود حرف می‌زده‌ام! واقعاً مسخره است. عینِ یک خنجرِ کج!]... مرا به کدام سو می‌رانند احساس‌هایم؟ ... فقط می‌دانم که باید ادبیات را فراموش کنم. مثلِ ت، مثلِ ص، مثلِ شیمی و فیزیک و زیستِ اولِ دبیرستان. مثل غذایی که 4بهمنِ پارسال خورده‌ام.

 

3 بهمن 1394

 

دیر اَبوت [متنِ آهنگ]

دیر اَبوت

تا تو قدر مِه بُدُنی ، دیر اَبوت
tâ to qadre me bodoni dir abut
تا بیای پَهلوم بُمُنی ، دیر اَبوت
tâ biây pahlum bomoni dir abut

زندگی مِثل نسیمِن ، زود اَرِیت
zendegi mesle nasimen zud areyt
تا بُفَهمی بِی جَوُنی ، دیر اَبوت
tâ bofhmi bey javoni dir abut

تا مِه از یادِ گذشتَه م دور بَشُم
tâ me az yâde gozaštam dur bašom
بِی دو چشم آسَمُنی ، دیر اَبوت
bey do češme âsamoni dir abut

اِی که بی عطر تَنِت غمگین اَبُم
ey ke bi atre tanet γamgin abom
تا بیای اِسمُمْ بُخُنی ، دیر اَبوت
tâ biây esmom boxoni dir abut

نُمِ خوبت رو لُوُم مُندِن هَنوز
nome xubet ru lowom monden hanuz
بی تو عشق و زِندِگُنی ، دیر اَبوت
bi to ešq o zendegoni dir abut

خاطراتِ پشتِه وا یادُم بیار
xâterate pešte vâ yâdom biâyr
روح گُشنَه م وا خیالِت ، سیر اَبوت
ruhe gošnam vâ xialet sir abut

بندرعباس تابستان ۱۳۵۹

 

 

گ... با نونِ اضافه [یادداشتِ شخصی]

 

بیچاره‌ام. چقدر بی‌نوا. تنها. هیجان‌زده.

 

چرا وقتی که باید شور داشته باشم، بایدِ تنم را نفی می‌کنم و آرامش می‌طلبم؟ چرا گمان می‌کنم شرّ و شور را به‌نهایت تجربه کرده‌ام؟ آن روز‌ها که سرم به سقف می‌خورد از بسِ شور، و به سرامیک می‌خورد از بسِ شر، اوج بوده؟ چرا از تک‌وتا افتاده‌ام؟ نمی‌دانم.

 

سرمای سختی خورده روحم. سرمای سختی.

 

اصلاً برای چه باید بدانم؟ چرا به دانایی، چرا به خرد گرایش دارم؟ مگر ندانستن و فکرنکردن بهترین‌ها نیستند؟ این‌ها بی‌شوری ست. این ندانستن و نداشتن و فکرنکردن و یکه و همه بودن. ک...شعر.

 

رفت ولی رهایم نکرد. رفت ولی رهایم نکرد. رفت ولی رهایم نکرد. آیا دارم خودم را گول می‌زنم. آیا باید به همین رویه ادامه دهم که همه‌چیز را از دست بدهم. آیا باید خودم را نابود کنم. کسی نمی‌داند. تو هم نمی‌دانی.

 

دانستن. داشتن. خواستن. رفتن. رهاکردن. تنهاکردن. ماندن.

 

من بر آن عاشقم که رونده ست.

 

گل ز یک تندباد ست بیمار.

 

پس باید چه‌کار کنم؟

 

هیجان‌زدگی بدترین حالتِ من است. نسبت به کوچکترین و ساده‌ترین و پیچیده‌ترین مسائل به هیجان‌زده‌ترین شکلِ ممکن رفتار می‌کنم. یک برگ که می‌افتد مرا تا نهایتِ خشونت می‌برد آن‌قدر که از شکستنِ دندان‌هایم در دهانم نمی‌ترسم. و یک کلمۀ «دور» آن‌قدر مرا فرسوده می‌کند که نزدیک است کفِ خیابان سرِ فلکۀ نمازی واایستم تا ماشینی بزند خردم کند؛ استخوانِ رانم چهار تکۀ بزرگ شود با خرده‌استخوان‌هایی که بروند توی گوشتم.

 

موسیقی. باران هم. من هم که گره خورده‌ام به خودم. و تنهایی. تنهایی. تنهایی. تنهاییِ عریان. باید بروم لخت بشوم زیرِ باران لختِ لخت تا بفهمم چرا این‌قدر رفتی. چرا این‌قدر لختم.

 

پیانو. یان‌ تی‌یِرسِن. آب‌چک. افتاده‌ام روی تخت. گوشی‌ام را که خاموش کرده بودم روشن کرده‌ام. خبری نیست. خسته‌ام. باید گزارش بنویسم. نمی‌نویسم. چهار ساعت خوابیده‌ام. دوباره هم می‌خوابم. دوازده ساعتِ دیگر. چهارده ساعتِ دیگر هم می‌خوابم. می‌خواهم یادم برود. ولی در خواب هم تو رفته‌ای و جایت خالی‌ست.

 

هیجان‌زده‌ام. کاملاً پیداست. دارم می‌پکّم. چرا.

 

باید کتابی بخوانم که مرا دربیاورد از این فضا. اما چه کتابی؟ کتابخانۀ من خانۀ دیوان است. حافظ بخوانم. شاملو بخوانم. بینامین بخوانم. فوکو بخوانم. قرآن بخوانم. هر گ...ی که بخوانم هم رها نمی‌شوم. انگار. می‌دانم. چرا می‌دانم؟ گ... .

 

باید رد بشوم از بیژنِ جلالی. مجابی گفت شعرهایت خودآگاه است. از روی فهمِ جهان حرف می‌زنی. ناگهانیِ ناخودآگاه را ندارد. باید رد بشوم از جلالی. و مجابی هم.

 

- خیارشور هم بذارم؟

- نه. گرجه نذار.

 

با سکوتِ ط

3 دی 1394

 

عطسه‌ها را هم باید چاپ کرد؟ [یادداشت شخصی]

 

شعرهایم را جمع کرده‌ام. از سال 91. از میان‌شان انتخاب کرده‌ام برای چاپ‌ِ کتاب. فقط کوتاه‌ها انتخاب شده‌اند. یک‌دهمِ شعرهایم را قابلِ کتاب‌شدن می‌بینم. حتی می‌توانم بگویم یک‌یازدهم. آن‌قدر کم‌تعدادند شعرهای قابلم که گمان می‌کنم تا سه سال دیگر هم به چاپِ کتاب نخواهم رسید. سخت‌گیر و کوبنده انتخاب کرده‌ام. بازنویسیِ زوری، شعرهای زوری، هرچه زوری بوده حذف کردم. هرچه بازی بوده حذف کردم. هرچه ناشیانه بوده حذف کردم. دلم برای هیچ‌کدامشان هم نسوخته. مگر آن‌ها دلشان به حالِ من می‌سوزد؟ وقتی چنین صریح پیشِ من می‌ایستند و تو دهنم می‌زنند، من هم باید با ایشان صریح باشم. نه که مثلِ آن‌ها بشوم بزنم تو دهن‌شان؛ اما از ایشان نترسم حداقل، که نمی‌ترسم هم. دیگر پوست‌کلفت شده‌‌ام در حذف و شیفت‌دیلیت. من که خودمم بارها شیفت‌دیلیت شده‌ام. دیگر به هیچ‌جایم نیست. خیلی هم خوب است. اصلاً حال می‌دهد.

اما این شاعرها چطور دلشان به هم نمی‌خورد از این که هرچه دارند چاپ می‌کنند؟ یعنی کسانی مثلِ احمدرضا احمدی و سیدعلی‌صالحی که حداقل هر سه‌ماه یک کتاب دارند، به آن مرحله از شاعریت رسیده‌اند که هر چه بگویند و بنویسند شعر باشد؟ هندوانه زیرِ بغلشان نیست؟ خودشان را گول نمی‌زنند؟ هرچه هست، نمی‌توانم درست بفهمم این قضیه دقیقاً چطور است. من که حالم از خودم به هم می‌خورد؛ تازه من که هنوز چاپ هم نکرده‌ام. خدا بخیر کند!

 

17 آبان 1394

 

چقدر زیبا شده‌ام! [یادداشتِ شخصی]

 

سرگردانم. گم‌گشته‌ام. دقیقاً همان‌زمان که گمان می‌کردم یافته‌ام و یافته شده‌ام، جهان به آشفتنِ من دست به کار شد. شروعش با خواب‌های پریشان بود که هنوز ادامه دارند و اذیتم می‌کنند. ادامه‌اش با حرف‌زدن‌ها و تعریف‌کردن‌ها بود. برای دوستانم از رابطۀ تمام‌ِ عاشقانه‌ام، عجیب‌ترین و تمام‌ترین تجربۀ زندگی‌ام، گفتم. هر یکی به‌گونه‌ای برخورد کرد. هر یکی به‌گونه‌ای برخوردارم کرد... دلم تنگ است. دلم گرفته است. دلم خون است. می‌نویسم تا آزاد و رها و خنکش کنم. به این امیدم.

 

خوابگردِ پریشانی شده‌ام. می‌ترسم. تنهایم. بی‌همدم و بی‌همدلم. اُه. بی‌پناهم. بی‌پناه... همه‌آنچه را مدعی بودم، از کف داده‌ام. از همه‌آنچه مدعی بوده‌ام مُرده‌ام. بی‌چیز شده‌ام. ناچیز... درگیرِ فریبِ زبان بوده‌ام. درگیرِ انحرافِ ذهن بوده‌ام. تنم را خواب‌هایم فرسودند. خواب‌های پریشانِ بی‌امان. تنم را می‌آزارند هم، نه فقط درونم را. چقدر ترسناک شده‌ام؛ آن‌قدر که می‌ترسم به‌سوی هرکه بروم، از من فرار کند.

 

دیگر خسته‌ام. دیگر بی‌توانم. دیگر کم آورده‌ام. دیگر هیچ ندارم. دیگر تمام شده‌ام. دیگر هلاک شده‌ام. چقدر زیبا شده‌ام!

 

شکننده شده‌ام. سرم گیج است. اشیای جهان و رنگ‌ها در اشک‌هایم درهم می‌شوند و در هم حل می‌شوند و تمامِ آنچه اندیشیده‌ام، خاکسترِ پراکنده شده. دیگر هیچ‌چیز را نمی‌شناسم.

 

چرا تنم رها نمی‌شود؟ چرا این خستگی از تنم جدا نمی‌شود؟ چیزی درونم هست. چیزی مکنده. چیزی فشارنده. چیزی پوسنده. چیزی سنگین و ساکن و بی‌تحرک. چیزی رو به سکوت. چسبنده. غلیظ. سرخِ کبود. خیلی خیلی خیلی کبود.

 

بیزارم از دانسته‌هایم. بیزارم از فکرهایم. بگذار رها باشم. بگذار شبیهِ زندگان باشم. بگذار حاضروقت باشم. خواهش می‌کنم، ذهن، راحتم بگذار.

 

21 مهر 1394

دیدن اما نه فقط دیدن [اندیشه]

اگر بتوانم رفتار و حرفِ کسی را داوری کنم، نشانۀ این است که درمیانِ من و او محبت نیست. محبت دقیقاً همان چیزی است که جلوِ داوری‌کردنِ ذهن را می‌گیرد. اگر بخواهند برای مهرورزی آیینی بنویسند، اولین گزاره‌اش این است: «ببینش اما فقط ببینش.»

 

2 مهر 1394

دیگری برای دریدن [یادداشتِ شخصی]

 

از خودم معذرت می‌خواهم به‌خاطرِ ک…‌شعری که دیشب نوشتم (هست فعلِ اشتراکی). آن‌جا نوشته‌ام که نمودِ حضور در دیده‌شدن و لمس‌شدن و بوییده‌شدن و چشیده‌شدن و شنیده‌شدن است. دیشب در حالتِ انفعال و مفعولیتِ شدیدی بودم. امشب که از شاخه‌های انار و نفرت آویزان شده‌ام، فعّالِ هرچه بخواهمم. هر جانوری پیش بیاید می‌گایم و هر چیزی باشد جر می‌دهم. خاطرم اصلاً آسوده نیست. اصلاً آرام نیستم. اصلاً خسته نیستم. خس‌خس می‌کند نفسم. از پشتِ زخم‌هایم، عبورِ خونِ سیاهی را می‌بینم. از سرم درد بیرون می‌زند. دستانم آمادۀ کشتن‌اند. پوستِ سینه‌ام پلاسیده و گندیده. استخوان‌های گونه‌ام را حس می‌کنم که تیز بیرون زده‌اند. غضروف‌های تمامِ مفاصلم صدا می‌دهند. امشب تنم .و برای دریدنت تار می‌تنم.

 

10 شهریور 1394

هست، فعلی مشارکتی [فلسفه‌بافی]

 

اگر جا جا است، وقت وقت است، آدم آدم است، پس ارزش به چیست؟ حسِ غلطی دارم به این ایده‌ و شیوه‌ام. نادرستم انگار. چرا برای جز خودم ارزش قائل نیستم؟ چرا برای جز خودم ارزش قائل باشم؟ هیچ ایده‌ای ندارم کدام سؤال درست است و کدام نادرست.

ارزشِ دیگری به خودش است یا به من؟ این ارزش اصلاً کجا هست؟ در من است یا در دیگری یا در میانِ ما در مرابطه‌مان؟ مدتی فکر می‌کردم اگر انسان نمی‌بود، خدا نمی‌بود و دقیقاً در همان دم، برعکس هم. وجودِ هر دو به وجودِ هر دو بسته است. ارزشِ هر دو هم به وجودِ هر دو است. پس اساسِ اندیشه‌ام و مبنای ارزشی‌ام وجود است. وجود یعنی چه؟

وجود در نظرِ امشبم یعنی حضورِ فعال؛ دربرابرِ حضورِ منفعل. فعال در چه؟ در حضور. این فعالیت کجا نمود پیدا می‌کند؟ در لمسِ حضور و دیده‌شنیده‌‌بوییده‌چشیده‌شدن. پس حضور و نتیجتاً وجود، به دو قطب نیازمند است که اگر یکی نباشد، دیگری نیست. هست، فعلی مشارکتی است بی‌گمان.

هستی‌ام از دیگری است. هستیِ دیگری از من. هستیِ او از «او» است و هستیِ «او» از او. همین که رابطه‌ای شکل بگیرد میانِ دو او، هستی شکل می‌گیرد. هر دو، سهمِ رابطۀ خود را میان می‌گذارند و اگر یکی برود، دیگری هم رفته است. این است که دیدم که جانم می‌رود یا ای در میانِ جانم و جان از تو بی‌خبر یا همه تو بودنِ من توجیه‌پذیر می‌شود. یکی‌شدنِ عاشق و معشوق از این‌جا است که هر دو فعالِ فعلِ مفردِ هست شده‌اند.

ارزشِ جا، ارزشِ وقت، ارزشِ آدم (دیگری)، به هستی است. و رسیدم که هستی مشارکتی است. پس هر جا که من تنها سهمِ رابطه‌ام را بگذارم ارزش ندارد. اما اندوهی که از نقصان می‌آید و از نبودِ سهمِ دیگری، چقدر ارزش دارد؟

گیجم واقعاً شدیداً اصلاً اساساً.

 

10 شهریور 1394

 

خورشید در دامِ کاسۀ چینی [یادداشتِ شخصی]

 

با ز.ص وقتی که دنیا و خواستنی است

مهم این است که از امروز به بعد، حضورِ من در کنارِ تو، توهینِ واضح است به وجودِ تو؛ زیرا می‌خواهمت.

خواستن تنها نیست. هرگز. خواستنِ دیگری، جدا از این که خودخواهی است، نفیِ وجودِ دیگری هم هست. این نفی در خسته‌شدن از او و تمایل به تغییردادنش پدیدار می‌شود.

پیش از این دانسته‌ام که خواسته هرگز دقیقاً همان‌چیزی نیست که خواستار می‌خواهد. چه بسیار خواسته‌هایی به‌دست آورده‌ایم که اگر می‌شناختیم و می‌دانستیم از پیش، هرگز نمی‌خواستیم.

تو وقتی خواسته شوی، پس از این که به چیزی بی‌ارزش تبدیل می‌شوی، به دستت که بیاورم و بدانم که آن‌چه می‌خواستم دقیقاً تو نیستی، چه‌قدر سرخورده که می‌شویم.

خواستن معطوف به تسلط و چیرگی است. من نمی‌خواستم و نمی‌خواهم بر تو چیره و مسلط شوم. پیشِ تو بی‌فریب و ساکت بودم .و حالا چرا می‌گویم این‌ها را؟ می‌ترسم از این همه؛ زیرا می‌خواهمت .و تو هم باید بترسی؛ زیرا خودم را می‌خواهم نه تو را. می‌ترسم؛ زیرا گفتنِ می‌خواهمت به تو، اولین دروغ و فریب است ؛و من از این کلمات بیزارم. تو را می‌خواهم تعبیرِ دروغینی است از واقعیتِ خودم را می‌خواهم .و شنیده‌ایم هر دو که هدف وسیله را توجیه می‌کند. هدفِ واقعی که من باشم، هرچه سرِ راهم باشد کنار می‌زنم. تو هم میانِ راهی .و من خودخواه و رفیقِ نیمه‌راه.

می‌ترسانمت از خودم. نزدیک‌تر نیا لطفاً. هرچند خوراکِ لذیذی دستم باشد و حرفِ شیرینی دهنم، شکارچی دام می‌نهد. می‌دانی.

 

30 مرداد 1394

 

دستت است [یادداشتِ شخصی]

 

با ز.ص و شناختش

تو نخستینی که گفت مرا نمی‌خواهد ،و نمی‌خواهد هم. نخستینی که به من احترام گذاشت؛ یعنی به خودش .و نخستینی که مرا شناخت و دانست پناه و بی‌پناه نیستم.

اغواگر بودی: تور می‌نهادی و تار می‌تنیدی که به شکار آمده بودی؛ اما تیره و دور بودی از خودت می‌گریختی .و با من اگر بودی، داشتی از خودت می‌گریختی. هنوز هم می‌گریزی؟

متفاوت بودم انگار برایت. نمی‌توانستی در دیگری بگریزی؟ گریختی هم البته؛ اما نیافتی یا نخواستی نمی‌دانم. رهایم نکردی به‌هرحال؛ اما خواهشت از من هنوز پناه بود تا پیش از آن شب. می‌دانی؟ من از خواهشِ تو ایمن بودم ،و تو مدام در کنارِ من بی‌پناه بودی؛ حتی در آغوشِ پنهانی و بوسه‌های خفقانی.

من دیوانه‌ام؛ می‌دانی. تو آن‌قدر به در و دیوار و زمان کوفتی که بدزدی از من؛ نتوانستی اما. که سفت و آگاه گرفته بودم همه‌چیز را. اما وقتی که شناختی‌ام ،و پس که می‌رفتی، نمی‌دانستی همه‌چیزی که می‌خواستی و نمی‌توانستی، به تو داده‌ام و دستت است و داری می‌بری. واقعاً نمی‌دانستی؟ هنوز هم نمی‌دانی؟

 

14 مرداد 1394